متن شناسي نسخه خطّي«لطايف اشرفي في بيان طوايف صوفي»

The Textual Criticism of the Manuscript “Latayef-e Ashrafi fi Bayan-e Tavayef-e Sufi”

عرفان و تصوف اسلامي درخت باروري است كه شاخه هاي برومند آن در قالب تاليفات ارجمند از نخستين قرون پس از اسلام شكوفا شده است و گروه كثيري از خواستاران و مريدان را ممتّع و محظوظ گردانيده است. آثار گران سنگي كه بنيان هاي نظري و عملي مكتب عرفان را پي افكنده و مشكاتي انور پيش نظر رهروان طريقت افروخته اند. به رغم توجه بسيار به تصحيح و عرضه متون منظوم و منثور عرفاني هنوز هم آثاري هستند كه تصحيح و چاپ نشده اند و يا به سزاواري بررسي و تحليل نگشته اند. از زمره همين آثار مي توان از كتاب سترگ و مبسوط لطايف اشرفي في بيان طوايف صوفي اثر خامه نگارنده اي گمنام به نام نظام غريب يمني ياد كرد. اثر مذكور در شمار اوليا نامه هايي است كه مريدان مخلص در مطاوي آن تقريرات، احوال و كرامات مرشدشان را بيان نموده اند. آن گونه كه از نام اثر بر مي آيد در احوال، افكار و كرامات شيخ اشرف الدين جهانگير سمنانيست كه در هند چراغ هدايت افروخته است. اين كتاب در شصت لطيفه و به تفصيل غالب مباني و اصول عرفاني، مذهبي و اخلاقي مرتبط را بررسيده است. حجم و گستره مطالب مطروح در اين كتاب به گونه ايست كه مي توان آن را در زمره يكي از دائره المعارف هاي كهن محسوب نمود. در باب اصالت لطايف اشرفي برخي محقّقان ايراني تشكيك كرده اند ولي در مقابل نذير احمد بر اصالت متن حاضر تاكيد مي كند و مستنداتي ارائه مي دهد. در اين پژوهش سعي نگارنده بر آن است كه با تكيه بر منابع مرتبط و نيز كتاب لطايف اشرفي اوّلاً حتي الامكان پاسخ روشني به مساله اصالت اثر بدهد و ثانياً با بررسي متن شناسانه اثر، تحليل جامع و كاملي از لطايف اشرفي ارائه نمايد.

Islamic mysticism and Sufism is a fertile tree whose branches have been flourished in the form of valuable writings from the early postIslamic centuries and they have delighted many people. These great works have constructed the theoretical and practical foundations of mysticism and lit the way of Wayfarers. In spite of paying much attention to the correction and offering of verse and prose mystical works, there are still several works which have not been corrected and published or studied and analyzed as much as they deserve. One of these works is ldquo Latayef Ashrafi fi Bayane Tavayef sufirdquo by a littleknown writer named Nezam Qarib Yamani. This book is amongst the books of saints in which the loyal disciples describe the life, states and miracles of their master. As the title of this work shows, it is about the life and miracles of Shiekh Ashrafodin Jahangir Semnani who lit the l of guidance in India. This book explores the mystical, religious and ethical basics and principles in sixty anecdotes and in detail. The extent and scope of the issues mentioned in this work are so much that it can be considered amongst the ancient encyclopedias. Some Persian scholars have doubted the authenticity of Ashrafirsquo s anecdotes but Nazir Ahmad emphasizes the originality of this work and offers some evidence. Focusing on this book and related sources, this paper aims to, first, provide a clear answer about the originality of this work and, then, through a codicological study of this text, offer a comprehensive analysis of it.