تبيين جايگاه مقتضيات زمان و مكان در فرآيند اجتهاد(مطالعه‌اي در آراي فقهاي اماميه با رويكردي خاص بر انديشه امام خميني(س))

Explanation of the Role of Requirements of Time and Space in the Process of Individual Inference(A Study of the Viewpoints of Imamiya Jurisprudents with Special Emphasis on Imam Khomeini’s Viewpoints)

اجتهاد ملكه ايست كه به واسطه آن مجتهد به استنباط احكام شريعت مي‌پردازد. در اين مسير فقيه نمي‌‌تواند خويش را بدون جامعه متبوعش فرض نمايد، چرا كه اگر چنين پندارد حاصل تلاش او چيزي جز احكام منجمد و به دور از هرگونه منطق علمي و عملي نخواهد بود. او لاجرم بايد در استنباط ابتدايي احكام و يا در صورت باز پژوهي نظرات خويش كه در مواردي نيز به تغيير فتواي پيشيني‌اش منتج مي‌گردد، نيازهاي جامعه و علاوه بر آن، اقتضايات زمان و مكان پيرامون خود را نيز در نظر بگيرد، چنين توجهي مي‌تواند فتاوايي معقولانه و در نهايت التزام عملي مكلفين آن مذهب را به ارمغان آورد. اين امر نه تنها با جاودانگي احكام اسلامي در تعارض نيست بلكه با امر مذموم تبعيت كوركورانه شريعت از جامعه كاملاً متفاوت است.

Individual inference (ijtihad) is a faculty through which the jurisprudential authority (mojtahid) attains understanding of the sharia decrees. In this process the jurisprudent cannot consider himself in isolation of his society, for in such a case, the outcome of his efforts will be nothing but some rigid decrees devoid of any scholarly and practical logic. Hence, a jurisprudent, in inferring decrees or revising his own viewpoints that may lead to alteration of his previous decrees, must inevitably take the requirements and needs of the society as well as the requirements of time and space around him into consideration. This consideration can lead to a rational decree and consequently can win practical commitment of the faithful. This issue not only is not in contradiction with the eternality of Islamic commandments but also is totally different from blind following of Sharia of the society.