رتبه‌بندي مكاني خدمات عمومي و كمبود آنها در سطح شهرها (نمونه موردي: شهر نورآباد ممسني)

Spatial Ranking of Public Services and their Shortage in Cities (Case Study: Noorabad Mamsani City)

يكي از معيارهاي عدالت اجتماعي و توسعه پايدار شهر، توجه به توزيع متوازن زيرساخت ها و تسهيلات شهري است؛ از اين رو نحوه پراكنش اين خدمات بايد به گونه اي باشد كه ضمن ايجاد عدالت فضايي درون محلات، زمينه هاي توسعه شهري را نيز فراهم آورد. پژوهش حاضر با رويكرد توصيفي تحليلي، سعي در شناخت و رتبه بندي ميزان خدمات موجود در محلات سيزده گانه شهر نورآباد ممسني از توابع استان فارس با استفاده از شاخص هاي آموزشي، بهداشتي، ورزشي، اداري، فضاي سبز، فرهنگي و تأسيسات شهري دارد. براي اين منظور، ابتدا برخورداري محلات از اين خدمات، با استفاده از مدل هاي ضريب تغييرات و تكنيك هاي آماري، مورد بررسي قرار گرفت و سپس با استفاده از مدل تصميم گيري چندمعيار تاپسيس، به ارزيابي و تحليل درجه برخورداري اين محلات از خدمات شهري پرداخته شده است. نتايج تحقيق حاكي از آن هستند كه در سال 1392 اختلافاتي از نظر ميزان برخورداري از امكانات، بين محلات سيزده گانه شهر نورآباد مشاهده مي شود؛ به طوري كه محلات مركزي شهر؛ يعني محله هاي 1 و 2 از توابع ناحيه دو شهر، در سطح برخوردار و محلات اسكان عشاير و دوراهي از ناحيه يك نورآباد، در رده محروم از امكانات و خدمات شهري قرار دارند. در نهايت، بين محلات مختلف شهر با توجه به عوامل تمركز جمعيت و دسترسي ها، از نظر توزيع فضايي خدمات، عدم تعادل و نابرابري وجود دارد.

One of the criteria of social justice and urban sustainable development is considering balanced distribution of infrastructures and urban facilities therefore, the distribution of the services should be in such a way that not only it creates spatial justice in the areas, but it also prepare the ground for urban development. This research has descriptiveanalytical approach and tries to recognize and rank the rate of existing services in 13 neighborhoods of Noorabad Mamsani City in Fars Province using education, health, and cultur, sport, office, green space, and facility indexes. For this purpose, initially the prosperity of services in these areas was examined by using models of the coefficient of variation and statistical techniques and then, the rate of prosperity of urban services in these neighborhoods was evaluated and analyzed by using multiple criteria decision making (MCDM) model based on TOPSIS approach. The results show that there are significant discrepancies regarding the rate of prosperity of services among 13 neighborhoods of Noorabad so that central areas of the city i.e. neighborhoods 1 and 2 in district 2, are prosperous and nomadic areas are prosper less. Eventually, there is imbalance and inequality among different areas in this city regarding concentration of population and access in terms of spatial distribution of services.