ارزيابي چند عصاره‌گير جهت تعيين روي قابل استفاده گندم (Triticum aestivum L.) در خاك ‌هاي آهكي تيمارشده و تيمارنشده با لجن فاضلاب

Assessment of Several Extractants for the Determination of Wheat-available Zn (Triticum aestivum L.) in Calcareous Soils Amended and Unamended with Sewage Sludge

روي يكي از عناصر غذايي كم نياز گياه محسوب مي شود و اغلب كمبود آن در خاك هاي آهكي گزارش مي شود. با اين حال، عصاره گير مناسب روي در خاك هاي آهكي تيمار شده با لجن فاضلاب معرفي نشده است. هدف اين پژوهش ارزيابي چند روش شيميايي (7 روش) در برآورد روي قابل استفاده در خاك هاي آهكي تيمار شده (1٪ وزني وزني) و تيمار نشده با لجن فاضلاب بود. نتايج نشان دادند كه در خاك هاي تيمار شده و تيمار نشده با لجن فاضلاب، بيشترين مقدار روي با استفاده از روش مهليچ 3 و كمترين مقدار آن با استفاده از روش مهليچ 1 عصاره گيري شد. بر اثر افزودن لجن فاضلاب به خاك، شاخص هاي گياه گندم (عملكرد، غلظت روي و ميزان جذب) افزايش يافت. همچنين نتايج نشان دادند كه در خاك هاي تيمارنشده روي عصاره گيري شده با عصاره گيرهاي DTPA AB، DTPATEA و مهليچ 3 با شاخص هاي گياه همبستگي معني داري (**91/0 - 65/0=r) داشت. درحالي كه در خاك هاي تيمار شده با لجن فاضلاب، فقط بين روي عصاره گيري شده با روش مهليچ 2 و غلظت همبستگي معني دار (**83/0=r) وجود داشت. نتايج اين پژوهش نشان داد كه عصاره گير مناسب روي قابل استفاده در خاك هاي تيمارشده با لجن فاضلاب با خاك هاي تيمارنشده تفاوت دارد.

Zinc (Zn) is one of the essential micronutrients for plant growth and its deficiency frequently occurs in calcareous soils. But, a suitable extractant for estimation of plantavailable Zn in calcareous soils, amended with sewage sludge, has not been presented yet. The aim of this research was to assess several chemical extractants (7 extractants) for estimation of available Zn in calcareous soils amended (1% w/w) and unamended with sewage sludge. Results showed that Mehlich 3 and Mehlich 1 extractants extracted the highest and the lowest concentrations of Zn in both amended and unamended soils, respectively. All wheat indices (wheat yield, Zn concentration and Zn uptake) increased by sewage sludge addition. Besides, the results indicated that in unamended soils, significant correlations were found (r=0.65* 0.91**) between extracted Zn using ABDTPA, DTPATEA and Mehlich 3 extractants and different wheat indices. On the contrary, in sewage sludgeamended soils, only the correlation between extracted Zn using Mehlich 2 and Zn concentration was significant (r=0.83**). According to this study findings, the suitable extractant for extracting wheatavailable Zn is thoroughly different in calcareous soils amended and unamended with sewage sludge.