اخلاق زيستي و تبيين بايستگي‌هاي حفاظت و بهره‌وري از منابع آب در راستاي آموزه‌هاي فقه محيط زيست

زمينه: آب از جمله با ارزش‌ترين عوامل زيست محيطي است كه سهم بسزايي در حيات و سلامت انسان دارد. مروري گذرا به منابع اسلامي نشان مي‌دهد كه استفاده بهينه از اين موهبت الهي پيوسته مورد تأكيد امامان معصوم بوده است. فقهاي مسلمان نيز با بر شمردن دوازده نوع آب كوشيده‌اند تا بسته به شرايط مختلف اقليمي از يك سو با طرح الگوي ديني، شيوه درست مصرف كردن آب را به عموم مسلمانان نشان دهند، از سوي ديگر، با تعيين شاخص‌هاي ديني، از هدر رفتن و آلودگي آن جلوگيري كنند. پرسش اصلي در بررسي اخلاقي ـ فقهي بهره‌وري از منابع آب آن است كه آيا مي‌توان رابطه‌اي منطقي و معني‌دار بين اصول اخلاق زيستي، و آموزه‌هاي ديني مرتبط با محيط زيست به دست آورد. در اين پژوهش بر آن هستيم تا با بهره‌گيري از منابع فقهي، الگويي اخلاقي ـ ديني در بهره وري و حفاظت از آب به عنوان يكي از عوامل طبيعي زيست محيطي ارائه كنيم.روش كار: اين پژوهش به صورت توصيفي و كتابخانه‌اي انجام و تلاش شده است، پس از توضيح مفاهيم، مباني و اصول اخلاق زيستي، جايگاه دو اصل عدالت و ضرر نرساني در آموزه‌هاي ديني (فقهي) مورد واكاوي قرار گيرد و بر اساس آن، چگونگي و پيامدهاي بهره‌وري از منابع آب ارزيابي فقهي ـ اخلاقي شود.يافته‌ها: بررسي حاضر بيانگر اين واقعيت است كه از يك سو، اصول اخلاق زيستي، اصولي جهان شمول بوده و به لحاظ خاستگاه عقلايي آن، از ديرباز مورد تأييد رهبراندين مبين اسلام بوده‌اند و از سوي ديگر، فقهاي مسلمان قرن‌ها پيش از تدوين اين اصول، با تكيه به آموزه‌هاي ديني (قرآن و سنت)، ضمن توجه به آن‌‌ها و در قالب گزاره‌هاي فقه محيط زيست، درصدد بيان وظايف انسان‌ها در برخورد با منابع زيست‌محيطي از جمله آب‌هاي سطحي و زير سطحي بوده و هستند.نتيجه‌گيري: دو اصل عدالت و ضرر نرساني، دو اصل اخلاق زيستي حاكم بر بهره‌وري از منابع زيست محيطي، از جمله منابع آبي است و هرگونه استفاده از اين منابع بدون درنظر گرفتن آن‌ها، كاري غيراخلاقي و هم‌زمان، عملي حرام خواهد بود.