مدل‌سازي مطلوبيت رويشگاه گونه آويشن كوهي (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.) با روش تحليل عاملي آشيان اكولوژيك (مطالعه موردي: مراتع طالقان مياني)

Habitat suitability modeling for Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen. using ecological-niche factor analysis (case study: rangeland of middle Taleghan)

هدف از این مطالعه مدل‌سازی مطلوبیت رویشگاه گونه Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen. با استفاده از روش تحلیل عاملی آشیان بوم‌شناختی بود. این مدل در نرم‌افزار Biomapper اجرا شد. لایه‌های اطلاعاتی بكار برده شده شامل نقشه حضور گونه و نقشه‌های متغیرهای خاكی (درصد سنگریزه، اسیدیته، هدایت الكتریكی، درصد آهك، ماده آلی، نیتروژن، پتاسیم، فسفر، عمق خاك، درصد شن، رس و سیلت) و نقشه‌های متغیرهای توپوگرافی منطقه (شیب، جهت و ارتفاع) بودند. صحت مدل با استفاده از شاخص بویس مقدار 89% بدست آمد؛ این نشان می‌دهد كه دقت نتایج مدل بالاست. ضریب كاپای بدست‌آمده از بررسی میزان تطابق نقشه پیش‌بینی با واقعیت زمینی 73/0 بدست آمد كه در سطح خوب می‌باشد. همچنین، نتایج نشان داد كه گونه T. kotschyanus خاك‌هایی بامیزان اسیدیته 8-5/7، هدایت الكتریكی 25/0-20/0 دسی‌زیمنس بر متر و میزان آهك كمتر از 5/21% را ترجیح می‌دهد. همچنین رویشگاه مطلوب این گونه در ارتفاع بیش از 2000 متر از سطح دریا و در دامنه‌های شمالی و شرقی قرار دارد. به‌علاوه اینكه نتایج این بررسی نشان داد كه گونه T. kotschyanus، گونه‌ای تخصصی در منطقه مورد مطالعه است كه دارای آشیان بوم‌شناختی به‌نسبت محدودی است و تمایل به زندگی را در شرایط رویشگاهی خاص خودش دارد.

The purpose of this study was habitat suitability modeling for Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen. using ecological-niche factor analysis. This model was implemented in the Biomapper software. The information layers included species presence map, soil map (gravel percentage, pH, electrical conductivity, lime, organic matter, nitrogen, potassium, phosphorus, soil depth, sand, clay and silt percent), and the topography map (slope, aspect and elevation). The accuracy of the model was obtained 89% using Boyce index, indicating the high accuracy of the model. The Kappa coefficient obtained from matching the prediction map with the ground truth map was calculated to be 0.73, which is at a good level. The results showed that T. kotschyanus preferred soils with a pH of 7.5-8, an electrical conductivity of 0.20-0.25 dS/m and less than 21.5 percent of lime. The optimal habitat of this species is located at an altitude of over 2000 meters above sea level and in the northern and eastern slopes. Furthermore, the results of this study showed that T. kotschyanus is a specialized species in the study area with a relatively narrow ecological niche, tending to live in its own special habitat conditions.