مقايسه عملكرد سرشاخه و صفات مورفولوژيكي در جمعيت‌هاي دو گونه Mentha pulegium L. و Mentha mozaffariani Jamzad

Evaluation of dry matter yield in flowering stage and morphological traits in Mentha pulegium L. and Mentha mozaffariani Jamzad

به‌منظور بررسی عملكرد سرشاخه و خصوصیات مورفولوژیك در جمعیت‌های دو گونه نعناع تعداد 17 جمعیت از گونه Mentha pulegium L. و 8 جمعیت از گونه Mentha mozaffariani Jamzad به مدت دو سال در ایستگاه تحقیقات كشاورزی البرز كرج در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در هر كرت آزمایشی 15 بوته به فواصل نیم متر در خط 5/7 متری با فواصل بین ردیف‌ها 75 سانتی‌متر كشت شدند. مزرعه با سیستم قطره‌ای آبیاری شد و در طول اجرای آزمایش از صفات عملكرد تر و خشك سرشاخه به مدت دو سال و صفات ارتفاع گیاه، تعداد شاخه اصلی، قطر تاج پوشش، طول گل‌آذین و تعداد گل در بوته و بازده اسانس به مدت یك سال اندازه‌گیری شد. پس از جمع‌آوری داده‌ها، تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‌ها به روش دانكن انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد كه تفاوت بین گونه‌ها از لحاظ كلیه صفات بجز عملكرد خشك سرشاخه در سطوح احتمال 1% معنی‌دار بود. در مقایسه میانگین گونه‌ها، M. pulegium از لحاظ میانگین ارتفاع بوته، قطر تاج پوشش، تعداد شاخه در بوته و عملكرد اسانس نسبت به گونه M. mozaffariani برتری داشت. در مقابل میانگین طول گل‌آذین در گونه M. mozaffariani بیشتر بود. میانگین عملكرد تر سرشاخه M. pulegium و M. mozaffariani به‌ترتیب 183 و 147 گرم در بوته بود. در هر دو گونه بین جمعیت‌ها از نظر كلیه صفات مورفولوژیكی مورد ارزیابی، اختلاف معنی‌دار وجود داشت. در گونه M. pulegium جمعیت‌های مریوان (22607) و رفسنجان (23031) به‌ترتیب با عملكرد 252 و 231 گرم در بوته بیشترین عملكرد سرشاخه تر را داشتند. از لحاظ عملكرد سرشاخه خشك جمعیت‌های رفسنجان (23031) و اراك (22381) به‌ترتیب با عملكرد 115 و 111 گرم در بوته بیشترین سرشاخه خشك را تولید كردند. در مقایسه بین جمعیت‌های گونه M. mozaffariani، جمعیت ارومیه (19625) با میانگین تولید 98 و 202 گرم در بوته به‌ترتیب بیشترین عملكرد سرشاخه خشك و تر را داشت. از لحاظ درصد اسانس تفاوت معنی‌داری بین دو گونه مشاهده نشد ولی از نظر عملكرد اسانس گونه M. pulegium با 14/1 گرم در بوته عملكرد بیشتری نسبت به گونه M. mozaffariani با 76/0 گرم در بوته داشت.

In order to study the biomass yield in flowering stage and morphological traits in Mentha spp., 17 accessions of M. pulegium L. and 8 accessions of M. mozaffariani Jamzad were assessed in a field experiment over two years in the Alborz research station, Karaj Iran. The accessions were planted using a complete randomized blocks design in two replications. Each plot contained 15 spaced plants with 0.5 m intervals and 75 cm between rows. The drip irrigation system was used. Data were collected for fresh and dry matter yield over two years and plant height, stem number, number of flowers per plant, the canopy area, and flower length for one year. Data were analyzed, and species means were compared based on DMRT Method. The results showed significant difference between the species for all traits except dry matter yield (P<0.01). In comparisons between species, M. pulegium had higher values of all traits except flower length than that for M. mozaffariani. For fresh yield, M. pulegium with an average value of 183 g/plant had significantly higher production as compared with M. mozaffariani with an average value of 147 g/plant. There were significant differences among accessions for all traits in both species (P<0.01). In comparisons among the accessions of M. pulegium, the accessions Rafsanjan (23031) and Maryvan (22607) with the average of 252 and 231 g/plant had higher fresh yield over two years, respectively. For dry mater yield, Rafsanjan (23031) and Arak (22381) with average values of 115 and 111 g/plant had higher dry matter production, respectively. In comparisons among the accessions of M. mozaffariani, Urmia (19625) with average values of 202 and 98 g/plant had higher fresh and dry matter production, respectively. For essential oil percentage, there were no significant differences between two species; however, there was a significant difference for oil yield. M. pulegium with an average value of 1.14 g/plant had higher oil production than that for M. mozaffariani with an average value of 0.76 g/plant.