بررسي تأثير ورمي‏كمپوست و كودهاي زيستي بر تركيب‌هاي اسانس بادرنجبويه (Melissa officinalis L.) در شرايط تنش خشكي

Effects of vermicompost and biofertilizers on essential oil composition of lemon balm (Melissa officinalis L.) under drought stress

تأثیر ورمی‏كمپوست و كودهای زیستی محرك رشد، بر تركیب‌های اسانس بادرنجبویه (Melissa officinalis L.) در شرایط مختلف آبیاری در آزمایشی به‌صورت كرت‏های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوك‏های كامل تصادفی با سه تكرار در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع كشور اجرا شد. فاكتورهای آزمایشی شامل آبیاری در دو سطح (۶۰ و 100% ظرفیت زراعی)، ورمی‌كمپوست در سه سطح (0، 5 و 10 تن در هكتار) و كودهای زیستی محرك رشد گیاه در چهار سطح (سودوموناس فلورسنت، ازتوباكتر + آزوسپیریلیوم، ازتوباكتر + آزوسپیریلیوم + سودوموناس فلورسنت و شاهد) بود. تركیب‌های مورد بررسی شامل سیترونلال، نرال، ژرانیال، بتا-‏كاریوفیلن و متیل سیترونلات بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد كه اثر متقابل آبیاری×ورمی‏كمپوست بر سیترونلال در سطح 1% و بر ژرانیال و متیل سیترونلات در سطح 5% معنی‏دار بود. نتایج مقایسه میانگین‏ها نشان داد كه تحت تنش خشكی (۶۰% ظرفیت زراعی) بیشترین مقدار سیترونلال، ژرانیال، نرال و بتا-كاریوفیلن تحت تنش خشكی (۶۰% ظرفیت زراعی) و كمترین میزان این تركیب‌ها در شرایط بدون تنش خشكی (100% ظرفیت زراعی) بدست آمد. اما بیشترین میزان متیل سیترونلات در 100% ظرفیت زراعی و كمترین مقدار آن تحت تنش خشكی مشاهده شد. همچنین، بیشترین مقدار سیترونلال (7/47%) با مصرف 10 تن در هكتار ورمی‌كمپوست و كمترین میزان آن (45%) در تیمار شاهد حاصل گردید. بیشترین مقدار بتا-كاریوفیلن (6%) نیز با مصرف 5 تن در هكتار ورمی‌كمپوست بدست آمد. مقایسه میانگین اثر كودهای زیستی نشان داد كه تلقیح ازتوباكتر + آزوسپیریلیوم + سودوموناس فلورسنت بیشترین سیترونلال (2/47%) و بتا-كاریوفیلن (9/5%) و كمترین سیترونلال (6/45%) و بتا-كاریوفیلن (1/5%) مربوط به تیمار شاهد بود. تنش خشكی باعث افزایش تركیب‌های اسانس شد. اثر ورمی‏كمپوست تنها بر سیترونلال تأثیر داشت. باكتری‏های محرك رشد نیز تنها بر سیترونلال و بتا-كاریوفیلن اثر مثبت داشتند.

Effects of vermicompost and plant growth promoting biofertilizers on the essential oil composition of lemon balm (Melissa officinalis L.) were studied under different irrigation conditions. The study was conducted in a split-split plot experiment based on a randomized complete block design with three replications, at Research Institute of Forests and Rangelands.Treatments included irrigation in two levels (100 and 60% FC drought stress), vermicompost in three levels (0, 5 and 10t/ha) and plant growth promoting biofertilizers in four levels (Pseudomonas fluorescence, Azotobacter + Azospirillum, Azotobacter + Azospirillum + P. fluorescence, and the control). The essential oil components including citronellal, geraniol, neral, β-caryophyllene and methyl citronellat were studied.  The interaction of irrigation × vermicompost showed significant effect on citronellal at P≤0.01 and on geraniol and methyl citronellat at P≤0.05. Mean comparison of irrigation indicated that the highest and lowest citronellal, geraniol, neral and β-caryophyllene, were obtained for drought stress and normal irrigation (100% FC), respectively. The highest and lowest methyl citronellat were recorded for the normal irrigation and drought stress (60% FC), respectively. Mean comparison of the effect of vermicompost showed that the highest (47.7%) and lowest (45%) citronellal were obtained for 10 t/ha vermicompost and control treatments, respectively. Application of 5 t/ha vermicompost resulted in the highest β-caryophyllene (6%). Mean comparison of the biofertilizers indicated that Azotobacter + Azospirillum + P. fluorescence had the highest citronellal (47.2%) and β-caryophyllene (5.9%); the lowest citronellal (45.6%) and β-caryophyllene (5.1%) were achieved in the control. Drought stress increased the essential oil compounds. Vermicompost just affected the citronellal. In addition, PGPR had a positive effect only on citronellal and β-caryophyllene.