ماهيت و قلمرو استقلال بيمار

يكي از مسائل چالش‌برانگيز در اخلاق پزشكي بحث ماهيت و قلمرو استقلال بيمار در فرايند درمان است. استقلال در لغت به معناي خودگرداني يا خودحكومتي است. احترام به استقلال بيمار، يعني حق وي در انتخاب درمان و ديگر مراقبت‌هاي پزشكي كه دو جنبه ايجابي و سلبي دارد: جنبه سلبي آن اين است كه تصميمات مستقل بيمار نبايد توسط ديگران نقض شود و جنبه ايجابي آن، دعوت به رفتار محترمانه در بيان اطلاعات و حقايق، رازداري، كسب رضايت آگاهانه، محافظت از درك و اراده بيمار و كمك به تصميم‌گيري مستقل اوست.سؤال مهم اين است كه قلمرو استقلال بيمار تا كجاست؟ به نظر مي‌رسد اصل استقلال فردي اصلي مطلق نيست و در برخي شرايط مي‌تواند توسط اصول ديگر لغو ‌شود. اصل استقلال حداقل توسط دو اصل عدم آسيب‌زدن به خود و به ديگران مي‌تواند لغو شود، گرچه بيمار از نظر اخلاقي حق ندارد با تصميماتش به خود آسيب بزند، ولي از آنجايي كه بحث اصلي در مسأله استقلال بيمار در اخلاق پزشكي، درستي و نادرستي تصميمات بيمار از منظر اخلاقي نيست، بلكه وظيفه پزشك در قبال تصميمات بيمار است، بنابراين در جايي كه تصميم بيمار موجب ضرر به خود مي‌شود، در صورت عدم انصراف وي از تصميمش، ديگران حق ممانعت از انجام آن را ندارند.دليل اين ديدگاه آن است كه از منظر اخلاقي، وظيفه حرفه‌اي پزشك در قبال بيمار در قالب وظيفه نيكوكاري تعريف مي‌‌شود. تنجز وظيفه نيكوكاري بر فاعل اخلاقي در وهله اول منوط به درخواست كمك از سوي شخص نيازمند است. در جايي كه امتناع از دريافت نيكي توسط شخص نيازمند وجود دارد، وظيفه‌اي در قبال او بر ديگران نيست. اساساً لازمه پذيرش اصل احترام به استقلال بيمار، احترام به هرگونه تصميمي از سوي بيمار در قبال خويش است، حتي اگر آن تصميم از نظر پزشك، ابلهانه يا مضر به خود باشد.