حقوق بشر و حق بهره‌مندي از هواي پاك

آلودگي هوا كه با كشف آتش شروع و با گسترش جوامع انساني افزايش يافت و از زمان انقلاب صنعتي به تدريج به صورت يك معضل جوامع درآمده است، همچنان به عنوان يك عامل عمده زيان‌آور براي سلامت و حيات انسان و تمام اجزاي سازنده محيط زيست شناخته مي‌شود. اين در حالي است كه مبارزه با آلودگي هوا حداقل به صورت موردي از صدها سال قبل و به صورت قانونگذاري داخلي، در بعضي از كشورها از قرن نوزدهم و در اكثر كشورها از نيمه قرن بيستم شروع شده است.در نيمه دوم قرن بيستم و با انتشار نتايج تحقيقات پيرامون پيامدهاي آلودگي هوا بر انسان و محيط زيست، كشورها به اين نتيجه رسيدند كه مبارزه با اين معضل فقط از طريق همكاري بين‌المللي مقدور خواهد بود. نتيجه اين اتفاق نظر، برگزاري كنفرانس‌ها و عقد معاهدات بين‌المللي متعدد با هدف حفاظت از محيط زيست به طور عام يا مبارزه با آلودگي هوا به طور خاص بود.گام مهم بعدي در اين زمينه، پيدايش مفهوم «حق بر محيط زيست» به عنوان يك حق بشري است كه سرآغاز آن اعلاميه 1972 استكهلم است. بعد از پذيرش اين اعلاميه، نه ‌تنها بعضي از اسناد حقوق بشري، «حق بر محيط زيست» را در كنار ساير حقوق بشر قرار دادند و بعضي از اسناد حقوق محيط زيست، از ارتباط محيط زيست و حقوق بشر صحبت كردند، بلكه نهادهاي نظارتي و قضايي حقوق بشري با ارائه تفسير زيست‌محيطي از حقوق مندرج در اسناد حقوق بشري، «حق بر محيط زيست» را به عنوان يك حق بشري اشتقاقي نيز به ‌رسميت شناختند. در ضمن، بعضي از نهادهاي نظارتي و قضايي خارج از نظام‌هاي حقوق بشري نيز در تصميم‌هاي خود از ارتباط حفاظت از محيط زيست و حقوق بشر صحبت كرده‌اند. بنابراين اكنون در وجود «حق بر هواي پاك» به عنوان يك جزء از «حق بر محيط زيست» به صورت يك حق بشري مستقل يا حداقل يك حق بشري اشتقاقي ترديدي نيست.