تنوع مورفولوژيكي جمعيت هاي ماهي شاه كولي جنوبي Alburnus mossulensis Heckel, 1843 در حوضه كارون

Morphological diversity of Alburnus mossulensis (Heckel, 1843) populations in Karun River basin

مطالعه ماهيان در اكوسيستم هاي آبي از جهات بسياري از جمله رفتارشناختي، بوم شناختي، مديريت و حفاظت منابع زيستي، بهره برداري از ذخاير و پرورش آن ها داراي اهميت است. به همين جهت در تابستان سال 1388 تعداد 195 قطعه ماهي شاه كولي جنوبي (A. mossulensis) به منظور بررسي ساختار جمعيتي اين ماهي از ده رودخانه حوضه رود كارون با استفاده از تور پره صيد شدند. 22 صفت ريخت سنجي (اندازشي) به وسيله كوليس ديجيتال اندازه گيري شد و 14 صفت شمارشي به كمك استريوميكروسكوپ چشمي شمارش شد. مقادير صفات ريخت سنجي، پيش از تحليل، جهت كاهش خطاي حاصل از رشد ناهمسان نمونه ها استانداردسازي شدند. به منظور بررسي تفاوت بين جمعيت هاي مورد بررسي از آناليزهاي ANOVA و آزمون دانكن، PCA ،CVA استفاده شد. دامنه طولي ماهيان 160/227/9 ميلي متر قرار داشت. از بين صفات اندازشي 21 صفت و در بين صفات شمارشي 13 صفت در بين جمعيت ها داراي تفاوت معني دار بودند (0/01>p). در بررسي صفات موردنظر سه عامل اول نشان دهنده 75/86 درصد واريانس بين افراد جمعيت هاي مورد مطالعه بودند. روش‌ تحليل متغيرهاي كانوني نشان داد كه از بين 10 جمعيت مورد بررسي، جمعيت هاي خرسان، ايوان عباسي و دربند از هفت جمعيت ديگر متمايز هستند. از طرف ديگر با وجود اين كه دو جمعيت بشار و ماربر داراي همپوشاني با جمعيت هاي بنستان، شيروان، دوپلان، اليگودرز و سپيدار هستند، اما از يكديگر متمايز بوده و جمعيت هاي مجزايي را تشكيل مي دهند. نتايج اين مطالعه نشان داد صفات اندازشي و شمارشي به خوبي قادر هستند كه جمعيت هاي شاه كولي جنوبي را از يكديگر تفكيك كنند.

The study of fishes in aquatic ecosystems is crucial from different aspects, including ethological, ecological, management and preservation of the natural resource, stocks exploitation and aquaculture. Thus, to survey population structure in Mosul bleak (Alburnus mossulensis Heckel, 1843) in ten rivers in Karun River basin, in summer 2009, 195 specimens were captured by a seine net. Twentytwo morphometric characteristics were measured by a digital caliper and 14 meristic characteristics were counted under a binocular. Initially, to remove the size effects caused by allometric growth pattern, values of morphometric characteristics were standardized. Differences between populations were analyzed using analysis of variance (ANOVA), Duncan test, principle component analysis (PCA) and canonical variate analysis (CVA). Lengths of specimens were between 27.9160.2 mm. Among the morphometrics, 21 and among the meristics, 13 characteristics, were significantly different among the populations (P<0.05). Three first components were responsible for 75.68% of variances in studied populations. Canonical variate analysis showed Khersan, Ivane Abbasi and Darband rivers were different from other populations. Beside, although specimens from Bashar and Marbor rivers were overlapping with populations from Banestan, Shirvan, Dopolan, Aligodarz and Sepidar rivers, these three populations were different from each other. The results of this study showed that morphometric and meristic characteristics are able to differentiate Mossul bleak populations from each other.