مطالعه تغيير محتواي اسانس و ميزان رزمارينيك و كافئيك اسيد آويشن دنايي (Thymus daenensis Celak subsp. daenensis) آلوده به بيمارگر Rhizoctonia solani AG2-2 در شرايط درون شيشه

Study of essential oil and rosmarinic and caffeic acids contents of Thymus daenensis Celak subsp. daenensis infected by Rhizoctonia solani AG2-2 under in vitro condition

متابولیت‌های ثانویه نقش مهمی در واكنش گیاه نسبت به تنش‌های محیطی دارند و در شرایط تنش برخی از این تركیب‌ها به میزان قابل‌توجهی در گیاه افزایش می‌یابد. در این راستا تأثیر قارچ بیماری‌زای Rhizoctonia solani (AG2-2) SBUka2 به‌عنوان الیسیتور در گیاه آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak subsp. Daenensis) با هدف فهم بهتری از واكنش‌های گیاه به میكروارگانیسم‌ها و امكان افزایش و بهبود كیفیت متابولیت‌های ثانویه آن در شرایط كشت بافت انجام شد. فاكتورهای اندازه‌گیری شده در این تحقیق شامل میزان رزمارینیك اسید و كافئیك اسید و تغییرات كمّی و كیفی اسانس آویشن دنایی دو اكوتیپ ایلام و اصفهان بود. نتایج آنالیز به كمك دستگاه كروماتوگرافی لایه نازك با كارایی بالا (HPTLC) نشان داد كه در مقایسه با شاهد، میزان رزمارینیك اسید موجود در گیاه آلوده شده با قارچ در آویشن دنایی اكوتیپ ایلام 82/26% و در اكوتیپ اصفهان 25/8% كاهش یافت. همچنین میزان كافئیك اسید در گیاه آلوده شده با قارچ در آویشن دنایی اكوتیپ‌های ایلام و اصفهان به‌ترتیب 51/4% و 16/4% كاهش یافت. نتایج كمّی اسانس نشان داد كه در حضور قارچ، بازده اسانس اكوتیپ‌های ایلام و اصفهان به‌ترتیب 20% و 33% افزایش یافت. همچنین نتایج حاصل از كروماتوگرافی گازی همراه با طیف‌سنجی جرمی (GC-MS) مشخص كرد كه آلودگی با قارچ باعث افزایش معنی‌دار برخی تركیب‌های اسانس ازجمله تیمول و كارواكرول شده، در حالی‌كه میزان برخی تركیب‌های اسانس ازجمله پارا-سیمن و گاما-ترپینن در گیاه آلوده كاهش چشمگیری یافت.

Secondary metabolites play an important role in plant responses to environmental stresses and some of these compounds are significantly increased under stress conditions. The use of biotic and abiotic elicitors for promoting the production of secondary metabolites reduces the processing time to achieve high concentrations of the metabolite. In this study, the effects of pathogenic fungus, Rhizoctonia solani (AG2-2) SBUka2, as biotic elicitor, were studied to better understanding of plant reactions to microorganisms and enhance yield and quality of secondary metabolites of Thymus daenensis in tissue culture. In this way, rosmarinic acid and caffeic acid contents of two ecotypes (Ilam and Isfahan) of T. daenensis were determined by High Performance Thin Layer Chromatogharapghy (HPTLC), while essential oil variations were studied by Gas Chromatoghraphy-Mass Spectrometry (GC-MS). The results showed that in the presence of R. solani, rosmarinic acid content of inoculated plant was decreased by 26.82% and 8.25% in Ilam and Isfahan ecotypes, respectively whereas caffeic acid content decreased to 4.51 and 4.16, respectively. The analysis of essential oils exhibited that in the presence of R. solani, the yield of essential oils increased by 33% and 20% in Isfahan and Ilam types, respectively. In addition, the content of some essential oil compositions such as thymol and carvacrol were increased in infected plants whereas other compounds such as para-cymene and gama-terpinene were decreased.