بررسي تنوع صفات مورفولوژيكي، عملكرد اسانس و درجه حرارت تجمعي رشد روزانه در جمعيت‌هاي بابونه كاذب (Tripleurospermum sevasnense (Manden.) Pobed.)

Variation of morphological traits, shoot yield, essential oil yield and growing degree-days in the populations of psedu chamomile (Tripleurospermum sevasnense (Manden.) Pobed.)

به‌منظور بررسی صفات مورفولوژیكی و فنولوژیكی خصوصیات 12 جمعیت از گونه بابونه كاذب (Tripleurospermum sevasnense (Manden.) Pobed.)، شامل: كرج (1087)، تهران1 (2386)، تهران2 (2397)، لرستان (4120)، اردبیل1 (8369)، اردبیل2 (8394)، اردبیل3 (13327)، خرم‌آباد (12211)، قزوین1 (12956)، قزوین2 (20049)، گلستان (16356) و فارس (17925) آزمایشی در قالب طرح بلوك‏های كامل تصادفی در 3 تكرار در سال زراعی 91-1389 در مزرعه مجتمع تحقیقاتی البرز كرج اجرا شد. صفات قطر طولی و عرضی تاج پوشش، سطح تاج پوشش، ارتفاع و تعداد گل در بوته، زمان گلدهی و برداشت، وزن تر و خشك سرشاخه، درصد و عملكرد اسانس اندازه‏گیری شدند. درجه حرارت تجمعی رشد روزانه در زمان گلدهی و برداشت محاسبه شد. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد كه بین جمعیت‌ها در بیشتر صفات تفاوت معنی‌دار در سطح 5٪ وجود داشت. مقایسه میانگین بین جمعیت‌ها نشان داد كه اردبیل2 (8394) با داشتن عملكرد وزن سرشاخه تر (4/290 گرم در بوته) و وزن سرشاخه خشك (8/99 گرم در بوته) و عملكرد اسانس (2/252 میلی‌گرم در بوته) از سایر جمعیت برتر بود. محاسبه میانگین درجه حرارت تجمعی رشد روزانه در زمان گلدهی و برداشت GDD نشان داد كه دو جمعیت قزوین2 (20049) و تهران1 (2386) به‌دلیل زمان زودتر گلدهی و رسیدن، از درجه حرارت رشد روزانه كمتری نسبت به سایر جمعیت‌ها برخوردار بودند و زودرس‌تر شناخته شدند. در تجزیه خوشه‌ای، جمعیت‌ها در سه گروه قرار گرفتند و جمعیت‌های خوشه1 شامل: كرج (1087)، قزوین (12956) و خرم‌آباد (12211) از لحاظ عملكرد سرشاخه و صفات مورفولوژیكی برتر از جمعیت‌های دو گروه دیگر بودند. براساس نتیجه این تحقیق، جمعیت‌های كرج، قزوین، خرم‌آباد و اردبیل2 برتر از سایر جمعیت‌ها بودند كه پس از آزمایش‌های تكمیلی در چند منطقه آب و هوایی و بذرگیری انبوه از آنها به‌عنوان ارقام معرفی می‌شوند.

This research was aimed to investigate morphological and phenological traits of 12 populations of pseudo chamomile (Tripleurospermum sevasnense (Manden.) Pobed.). The study was carried out in a randomized complete block design (RCBD) with three replications in the Alborz research station, Karaj, Iran, during 2011-2013. The study traits included longitudinal and transverse diameter of canopy cover, canopy cover area, plant height, number of flowers, shoot fresh and dry weight, growing degree-days (GDD), essential oil percentage and essential oil yield. Growing degree-days was calculated for flowering and harvesting time. Analysis variance of data showed that there were significant differences among populations (P<0.05). According to the results of mean comparisons, maximum shoot fresh weight (290.4 g/plant), shoot dry weight (99.8 g/plant) and essential oil yield (252.2 mg/plant) were recorded forAredbil2. Therefore, this population was superior to the others. The results of growing degree-days at flowering and maturity stages showed that two populations (Gazvin2 and Tehran1) had lower values of growing degree-days. In the cluster analysis, populations were divided into three groups. The populations of cluster 1, including Karaj, Qazvin, and Khorramabad, were superior to the other two groups in terms of shoot yield and morphological traits. Our results clearly showed that after further tests and mass seed production in diffrent climate regions of the country, the supriore popultions of Karaj, Ghazvin1, and Khorramabad could be introduced as new cultivars.