اثر سطوح مختلف ورمي‌كمپوست و كودهاي زيستي بر ميزان اسانس و جذب برخي عناصر زيره سبز (Cuminum cyminum L.)

Effects of different levels of vermicompost and biofertilizers on essential oil content and uptake of some elements in cumin (Cuminum cyminum L.)

كودهای زیستی یكی از منابع بسیار مفید برای بهبود كیفیت خاك‌های زراعی و افزایش عملكرد در گیاهان مختلف هستند. به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف ورمی‌كمپوست و همچنین قارچ مایكوریزا بر میزان اسانس و جذب برخی عناصر در گیاه دارویی زیره سبز (Cuminum cyminum L.) آزمایشی در سال زراعی 91-90 در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه یاسوج اجرا شد. آزمایش به‌صورت فاكتوریل در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با 12 تیمار و سه تكرار انجام شد. تیمارهای مورد مطالعه شامل ورمی‌كمپوست در سه سطح (صفر، 5 و 10 تن در هكتار) و قارچ مایكوریزا در چهار سطح (بدون كاربرد، كاربرد گونه Glomus mosseae،گونه Glomus intraradices و هر دو گونه) در خاك بودند. بیشترین درصد اسانس مربوط به تیمار 10 تن ورمی‌كمپوست و كاربرد قارچ Glomus intraradices با (13/3%)، فسفر دانه (26/0%) و نیتروژن دانه (43/1%) در تیمار 10 تن ورمی‌كمپوست و كاربرد تلفیقی دو قارچ Glomus mosseae و Glomus intraradices، و بیشترین عملكرد اسانس هم مربوط به تیمار 10 تن ورمی‌كمپوست در هكتار و كاربرد قارچ Glomus mosseae بود و در بقیه صفات برهم‌كنش معنی‌دار نشد. در مجموع نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد كه استفاده از كود ورمی‌كمپوست و قارچ‌های مایكوریزا می‌تواند باعث بهبود اسانس و جذب عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در گیاه زیره سبز شود.

Bio-fertilizers are one of the most useful resources to improve the soil quality and increased yield in different plants. In order to study the effect of different levels of vermicompost and mycorrhizal fungi on essential oil content and uptake of some elements in cumin (Cuminum cyminum L.), a factorial experiment based on randomized complete blocks design with twelve treatments and three replications was conducted at the Agricultural Research Station, Faculty of Agriculture, Yasouj University, during 2012-2013. Experimental treatments consisted of three levels of vermicompost (0, 5 and 10 tons per hectare), and four levels of mycorrhizal fungi (no application, application of Glomus mossae, application of Glomus intraradices and both species) in the soil. Results indicated that the most content of essential oil was obtained from the application of 10 tons vermicompost and Glomus intraradices (3.13%). In addition, the highest content of grain phosphorus (0.26%) and grain nitrogen (1.43%) belonged to the treatment of 10 tons vermicompost and combined application of Glomus mossae and Glomus intraradices. The highest yield of essential oil was obtained from 10 tons vermicompost and application of Glomus mossae. Overall, the results of this experiment showed that using of vermicompost and mycorrhiza can improve the content and yield of essential oil and uptake of nitrogen, phosphorus and potassium in cumin.