بررسي تأثير فسفر و روي بر عملكرد و اجزاء عملكرد اسفرزه (Plantago ovata Forsk.) در شهرستان بم

Effects of phosphorus and zinc on yield and yield components of Plantago ovata Forsk

به‌منظور بررسی اثر عناصر روی و فسفر بر عملكرد و میزان ماده مؤثره اسفرزه (Plantago ovata Forsk.) آزمایشی در سال زراعی 1390-1389 در قطعه زمینی به مساحت تقریبی 450 مترمربع در اراضی روستای حمزه‌ای واقع در حومه شهرستان بم اجرا شد. در این آزمایش اثر مقادیر مختلف فسفر در 4 مقدار صفر، 40، 80 و 120 كیلوگرم در هكتار و روی در 3 مقدار صفر، 20 و 40 كیلوگرم در هكتار بر صفات عملكرد دانه، وزن هزاردانه، ارتفاع بوته، تعداد برگ در هر بوته، طول سنبله، تعداد گل در هر بوته، میزان تورم دانه و درصد موسیلاژ در قالب آزمایش فاكتوریل بر پایه طرح بلوك‌های كامل تصادفی با 3 تكرار مورد بررسی قرار گرفتند. اثر مقادیر مختلف روی و فسفر بر عملكرد دانه گیاه اسفرزه در سطح آماری 1% معنی‌دار شد و با افزایش مقدار روی تا 40 كیلوگرم در هكتار و فسفر تا 80 كیلوگرم در هكتار، عملكرد دانه نیز روندی افزایشی داشت. اما استفاده از مقدار 120 كیلوگرم در هكتار فسفر از نظر آماری تفاوت معنی‌داری نسبت به 80 كیلوگرم در هكتار نداشت. البته تأثیر مقادیر مختلف روی و فسفر بر وزن هزاردانه معنی‌دار نشد. اثر مقادیر مختلف روی و فسفر بر درصد موسیلاژ دانه اسفرزه در سطح آماری 1% معنی‌دار بود و با افزایش مقدار روی تا 40 كیلوگرم در هكتار و فسفر تا 120 كیلوگرم در هكتار سبب افزایش درصد موسیلاژ دانه گردید. همچنین اثر مقادیر مختلف روی و فسفر بر سایر صفات (تعداد برگ، تعداد گل، طول سنبله، ارتفاع گیاه و فاكتور تورم دانه) هم معنی‌دار بود. با توجه به نتایج آزمایش فوق، مصرف عناصر روی به میزان 40 كیلوگرم در هكتار و فسفر به میزان 80 كیلوگرم در هكتار برای افزایش رشد و عملكرد و تولید هر چه بیشتر موسیلاژ گیاه اسفرزه در منطقه بم بهترین اثر را داشت.

In order to study the effects of phosphorus and zinc on the yield and the amount of active ingredients of Plantagoovata Forsk., an experiment was performed in the Bam city. In this experiment, the effects of phosphorus at four levels:(0, 40, 80 and 120 kg/ha) and zinc at three levels (0, 20, and 40kg/ha) were studied on seed yield, thousand seed weight, plant height, number of leaves per plant, spike length, number of flowers per plant, seed swelling and the percentage of mucilage, in a factorial experiment based on a completely randomized blocks design with three replications. The effects of different levels of zinc and phosphorus on the seed yield of Plantago ovata were significant at 1% level of significance. The seed yield increased by increasing zinc and phosphorus up to 40 kg/ha and 80 kg/ha, respectively. However, phosphorus at a level of 120 kg per hectare had no statistically significant difference compared to phosphorus at 80 kg/ha. The effects of different levels of zinc and phosphorus on the thousand seed weight were not significant. The effects of different levels of zinc and phosphorus on the mucilage percentage of “Plantago ovata” seeds were significant at 1% level of significance. Increasing zinc up to 40 kg/ha and phosphorus up to 120 kg/ha caused an increased seed mucilage percentage. In addition, the effects of different levels of phosphorus and zinc on other traits (number of leaves per plant, number of flowers per plant, spike length, plant height, and seed swelling) were significant. According to the results, the use of zinc at 40 kg/ha and phosphorus at 80 kg/ha showed the best effect in increasing the growth and yield of Plantago ovata as well as increased mucilage production.