بررسي اثر ايندول‌بوتيريك‌اسيد (IBA) و نفتالين‌استيك‌اسيد (NAA) بر ريشه‌زايي قلمه‌هاي نيمه‌خشبي گياه دارويي رزماري (Rosmarinus officinalis L.)

Effect of different concentrations of IBA and NAA on rooting of semi-hardwood cuttings of rosemary (Rosmarinus officinalis L.)

رزماری (Rosmarinus officinalis L.) گیاهی چندساله، دارویی، معطر و متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است. این گیاه به‌دلیل تنوع كاربرد در طراحی فضای سبز و همچنین استفاده مواد مؤثره آن در صنایع مختلف نظیر دارویی، آرایشی- بهداشتی و غذایی مورد توجه بسیار واقع شده‌است. این تحقیق به‌صورت دو آزمایش مجزا در قالب طرح كاملاً تصادفی به‌منظور بررسی اثر غلظت‌های مختلف (0، 1000، 2000، 3000، 4000 و 5000 mgl-1) تنظیم‌كننده‌های رشد ایندول‌بوتیریك‌اسید (IBA) و نفتالین‌استیك‌اسید (NAA) در چهار تكرار بر ریشه‌زایی قلمه‌های نیمه‌خشبی گیاه رزماری انجام شد. قلمه‌های تیمار شده در زیر سیستم مه‌پاش نگهداری و درصد و كیفیت ریشه‌زایی قلمه‌ها پس از گذشت 70 روز ارزیابی گردید. اثر سطوح مختلف تنظیم‌كننده‌های رشد مورد استفاده بر روی همه صفات مورد بررسی مؤثر (1%≤p) بود. نتایج نشان داد كه در IBA غلظت‌های بیشتر و NAA غلظت‌های كمتر موجب افزایش ریشه‌زایی و رشد قلمه رزماری گردیدند. در NAA با افزایش غلظت بیشتر از mgl-12000 میزان رشد در مقایسه با شاهد كاهش یافت. بیشترین درصد ریشه‌زایی مربوط به تیمار NAA mgl-11000 (84%) و IBA mgl-15000 (66%) بود. نتایج حاصل از ارزیابی صفات كیفی در قلمه‌ها (تعداد، قطر، طول و وزن تر و خشك ریشه‌های تولیدی، وزن و طول گیاهچه حاصل، وزن تر و خشك ساقه و برگ) نشان داد كه بهترین كیفیت قلمه‌های تولیدی مربوط به تیمار mgl-14000 IBA بود.

Rosemary (Rosmarinus officinalis L.), belonging to Lamiaceae family, is a perennial, medicinal and aromatic plant. The plant and its secondary metabolites are widely used in landscape designing and pharmaceutical, cosmetic and food industries. This research was conducted as two experiments in a RCBD (Randomized Complete Block Design) with six treatments (0, 1000, 2000, 3000, 4000 and 5000 mg l-1) and four replications in order to evaluate the effects of different concentrations of IBA and NAA on rooting of semi-hardwood cuttings of rosemary. Cuttings were treated in solutions of IBA and NAA for 1 min and held in plastic tunnel under mist system. After 70 days, the percentage of rotting, number of roots, average root length, the root fresh and dry weight, length of cutting, leaves and stem fresh and dry weight were measured. The analysis of variance showed that application of IBA and NAA had a significant effect on all the parameters studied. The highest rooting percentage was obtained at concentration of 1000 mg l-1 NAA (84%) and 5000 mg l-1 IBA (66%). The concentration of 4000 mgl-1 IBA was the best treatment on quality and rooting of the semi-hardwood cuttings of rosemary.