بررسي عملكرد و صفات مورفولوژيكي جمعيت‌هاي مختلف بومادران ايران (گونه‌هاي A. bieberestini L. و Ahillea millefolium L.)

Evaluation of yield and morphological traits in Iranian populations of Yarrow (Achillea millefolium L. and A. bieberestini L.)

بومادران (Achillea L.) یكی از جنس‌های مهم گیاهان دارویی بومی ایران است. به‌منظور بررسی عملكرد و صفات مورفولوژیكی 27 جمعیت A. millefoliumو 14 جمعیتA. bieberestini، آزمایشی به‌صورت طرح بلوك‌های كامل تصادفی در سه تكرار در ایستگاه تحقیقاتی البرز كرج اجرا شد. نتایج نشان دادند كه اختلاف معنی‌داری بین 27 جمعیت A. millefolium از نظر كلیه خصوصیات مورفولوژیكی و زراعی بجز زمان گلدهی كامل وجود داشت. جمعیت‌های مورد مطالعه گونه A. bieberestini در كلیه صفات مورفولوژیكی و زراعی اختلافات معنی‌داری نشان دادند. مهمترین همبستگی در خصوصیات گونه A. millefoliumمربوط به قطر گل‌آذین اصلی با حداكثر ارتفاع بوته و در گونه A. biberestini مربوط به عملكرد بوته با ارتفاع بوته بود. مقایسه میزان عملكرد و سایر ویژگی‌های زیستی جمعیت‌های هر گونه، با دیدگاه اهلی كردن و اصلاحی نشان داد كه جمعیت‌های گرم و خشك هر دو گونه A. millefolium و گونه A. bieberestini عملكرد بهتری برای كشت و كار دارند و جمعیت سمنان (21657) در گونه A. millefolium و جمعیت پارك گلستان در گونه A. bieberestiniنسبت به سایر جمعیت‌ها برتری داشتند. بنابراین در برنامه‌های اصلاحی جمعیتهای فوق برای تولید گیاه دورگی با صفات مطلوب‌تر از نظر ارتفاع بوته، قطر بوته، قطر گل‌آذین اصلی، عملكرد بوته و تعداد ساقه گل‌دهنده، توصیه می‌شوند.

Achillea L. is one of the most important native medicinal genuses of Iran.  Morphological and agronomic traits in 27 populations of A. millefolium and in 14 populations of A. bieberestini were studied using a random complete blocks design with three replications in Alborz Research Center, Karaj, Iran. ANOVA suggested significant differences among 27 populations of A. millefolium for all morphological and agronomic traits except full flowering time. Significant differences were found among 14 populations of A. bieberestini for all morphological and agronomic traits. In both species of A. millefolium and A. bieberestini significant correlation coefficient were found between the plant height and the flower diameter. Comparison of dry matter yield and other characteristics of different populations indicated that populations with dry and hot origin in both species of A. millefoliuum and A. bieberestini had better productivity. Population Semnan (21657) in A. millefoliuum and population Park golestan in A. bieberestini showed better characteristics in plant height, plant diameter, main inflorescence diameter, dry matter yield and inflorescence number as compared with other populations, which could be suggested for breeding programs.