بررسي كالوس‌زايي و توان آنتي‌اكسيداني عصارۀ متانولي حاصل از ريزنمونه‌هاي مختلف گياه Teucrium polium

An investigation on callogenesis and antioxidant capacity of different explants of Teucrium polium

كلپوره (Teucrium polium L.) گياه دارويي از خانوادۀ نعناع (Lamiaceae) است. روش كشت بافت اين گياه به‌ سبب كوتاه‌بودن دورۀ رشد و خطر انقراض آن كارآمد به نظر مي‌رسد. اين گياه با خاصيت آنتي‌اكسيداني بالا، خواصّ درماني بسياري دارد. در پژوهش حاضر، اثر محيط‌كشت، غلظت‌هاي مختلف هورمون  D4 و 2 و نوع ريزنمونه بر نرخ كال‌زايي گياه كلپوره بررسي و مشخّص شد كه تيمار مؤثّر براي افزايش وزن تر كالوس، ريزنمونۀ برگ در محيط‌كشت B5 دارندۀ غلظت 5/0 و 1 ميلي‌گرم در ليتر هورمون D4 و 2 است. در تيمارهاي بدون هورمون، درصد القاي كالوس نسبت به بقيّه كمتر بود. بيشترين درصد كال‌زايي نيز در محيط‌‌كشت‌هاي محتوي مقادير بيشتري از اين هورمون القا شد. بررسي ويژگي‌هاي زيست‌شيميايي (محتواي فنل كل و ظرفيت آنتي‌اكسيداني بر مبناي دو آزمون DPPH و PPM) نشان داد كه ميزان فنل كل در كالوس حاصل از ريزنمونۀ جوانۀ انتهايي در محيط‌‌كشت B5 بدون هورمون (66/ 82 ميلي‌گرم GAE در 100گرم FW) بيشتر از بقيّه است. با آزمون DPPH، بيشترين فعّاليت روبشگري راديكال‌هاي آزاد، در برگ گياه جمع‌آوري‌شده از رويشگاه و كالوس حاصل از ريزنمونۀ جوانۀ انتهايي در محيط‌‌كشت B5 با غلظت 5/0 ميلي‌گرم در ليتر D4 و 2، مشاهده شد. با بررسي ظرفيت آنتي‌اكسيداني كل نيز مشخّص شد كه كالوس جوانۀ انتهايي محيط‌‌كشت MS با غلظت 2 ميلي‌گرم در ليتر D4 و 2 و برگ و ساقۀ گياه جمع‌آوري‌شده از رويشگاه، فعّاليت بيشتري داشتند. اين شرايط مي‌تواند پيشنهاد استفاده از محيط‌هاي كشت يادشده را براي افزايش توليد تركيبات ثانويه با خاصيت آنتي اكسيداني بالا ارائه دهد.

Kalpoureh (Teucrium polium L.) as a medicinal plant belongs to family Lamiaceae. This plant has short growth period and endangered, so it seems the method of plant tissue culture is efficient for that. On the other hand Teucrium polium with high antioxidant properties has many health benefits. In this study, the effect of culture medium, different concentrations of 2, 4D and the type of explants on callus induction were evaluated. It was found that effective treatment for more fresh weight of callus was the leaf explants on B5 culture with concentrations 1 and 0.5 mg L1 of 2,4D. In no hormone treatments, the percentage of callus induction was lower than others and the highest percentage of callus induction was on medium containing higher levels of the hormone. Analysis of biochemical properties (total phenolic content, antioxidant capacity based on two tests; DPPH and PPM) was also concluded that callus of terminal bud on B5 medium with no hormones had the highest total phenol (82.66 mgGAE/100 g FW). Based on DPPH test, the most free radicals scavenging potential was seen for the leaves collected from the habitat and the callus of terminal bud explants on B5 medium with concentration of 0.5 mg L1 2, 4D. Investigation on total antioxidant capacity also revealed that callus of terminal bud on MS medium, 2 mg L1 2,4D, leaves and stems of plants collected from habitats showed more activities. These conditions can provide the suggestion for the use of these media to produce more secondary metabolites with antioxidant properties.