تحليل چند انگاره در نهج البلاغه

Eloquence in the Imagery of Nahjul-Balagah

«انگاره» يا «تصوير هنري» نمايانگر يك فرايند تركيب تخيّلي است؛ فرايندي كه به سخن، مفهومي هنري مي‌بخشد. انگاره رسانه‌اي است كه نمايش معاني پنهان را بر عهده دارد و در انتقال گنجينه‌هاي ذهني به مخاطب و عمق بخشيدن به معاني مراد كارآمد است. تبلور اين هنر در چكامه‌هاي بليغ كهن ادب عربي و بسامد آن در آيات شريفه قرآن و نهج‌البلاغه، نشانه ديرينگي و جايگاه و نقش اين هنر در رسايي زبان عربي است. در اين مقاله، به‌منظور شناسايي ابعادي از جماليات بلاغي و معاني انگاره‌هاي نهج‌البلاغه، با روش توصيفي ـ تحليلي نمونه‌هايي مانند «التَّقْوَي مَطَايا ذُلُلٌ»، «يخْضَمُونَ مَالَ اللَّهِ خِضْمَه الْإِبِلِ»، «فِتَنٍ انْجَذَمَ في‌ها حَبْلُ الدِّينِ» واكاوي و تحليل شده‌اند. برآيند اين پژوهش نشان مي‌دهد استخدام انگاره‌ها براي رسايي بيشتر سخن است و در سبك گروهي ادب جاهلي و صدر اسلام رايج بود. امير مؤمنان امام علي (ع) نيز در سخن خويش، سبك گروهي اديبان صدر اسلام دارد. آن حضرت متناسب با موضوع سخن، از عناصر طبيعت ساكن و متحرك و نام اشياي شناخته شده وام گرفته است. در اكثر انگاره‌هاي نهج‌البلاغه از رهگذر انواع تشبيهات، امور معنوي، محسوس گشته‌اند.

Image or artistic picture represents an imaginative process that give artistic meaning to speech. This is a process that uncovers hidden meaning and conveys the mental concepts of the writer to the audience and makes his intended meanings much deeper. The reflections of the use of this literary device in classical Arabic works and the high frequency of their use in The Holy Quran and in NahjulBalaghah shows the status of this technique in the literature of the old times. This paper takes a quick glance at the use of the technique of imagery in Arabic and in the Holy Quran. Then it explores the eloquence of Imam Ali’s (p.b.u.h) speech in NahjulBalaghah in the light of the use of imagery. Exle images used in this classical work for the description of religion, piety, and mistakes are used to explain how the behavior of people with favoritism during the reign of Othman is depicted. The study indicates that Imam Ali (p.b.u.h) uses images from the moving and the stagnant aspect of nature to make the intangible more tangible and to add to the eloquence of his speech.