اصول و روش‌هاي تعامل با ديگري؛ برگرفته از مباني انسان‌شناختي مكتب اسلام

Principles and Methods of Interaction with Other: Based on Anthropological Fundamentals of Islam

استنباط اصول و روش‌هاي تعامل با ديگري براساس مباني انسان‌شناختي مكتب اسلام، هدف اصلي مقاله حاضر ‌است و براي نيل به اين هدف، روش استنتاج منطقي مورد استفاده قرار گرفته است. درباره موضوع تعامل با ديگري، ‌تاكنون رويكردهاي مختلفي از قبيل رويكرد جامعه مدني، ديگرگرايي لويناس و عدم‌خشونت معنوي به‌منصه ظهور رسيده‌اند. در مقابل اين رويكردها، رويكرد ديگرگرايي اعتدالي براساس آموزه‌هاي اسلام قابل طرح است. سؤال اين است ‌كه آيا با نظر به رويكرد ديگرگرايي اعتدالي و مباني انسان‌شناختي مكتب اسلام مي‌توان اصول و روش‌هاي متفاوتي را براي چگونگي ارتباط با سايرين استنباط نمود؟ به‌منظور پاسخ به اين سؤال، ابتدا مباني انسان‌شناختي اسلام براساس قرآن كريم و تفسير الميزان مورد بررسي قرار گرفته‌اند و سپس براساس آن، اصول و روش‌هايي براي چگونگي تعامل مناسب با ديگري ارائه شده است. برخي از مباني انسان‌شناختي مكتب اسلام عبارت‌اند از كرامت رحمانيه، حب ذات متعالي و عقلانيت. همچنين برخي از اصول و روش‌هاي تعامل با ديگري عبارت‌اند از تكريم انسان، گفتگو، نوع‌دوستي، بخشايش درحين قدرت، داشتن سعه‌صدر براي گفتگو، داشتن رقت قلب و دوري از خشونت.

The main objective of the present paper is to study the principles and methods of interaction with the other on the basis of anthropological fundamentals of Islam for which logical induction method has been used. There are many approaches to the issue of interaction with others, including civil society, Emmanuel Lévinas’s otherism, and spiritual nonviolence. In contrast, one may introduce moderate otherism on the basis of Islamic teachings. The question that is raised here is: is it possible to offer different principles and methods for interaction with others on the basis of moderate otherism and anthropological fundamentals of Islam? In order to provide answer to this question, in the first place, anthropological fundamentals of Islam have been discussed based on the holy Quran and its exegesis (AlMizan) and some principles and methods have been inferred for suitable interaction with others. Some of the anthropological fundamentals of Islam are: merciful dignity, transcendental love of the Almighty, and rationality. Also some of the principles and methods for interaction with others are: dignifying of human beings, dialogue, philanthropy, forgiveness while in power, openmindedness in dialogue, having mercy and avoiding violence.