ظرفيت‌هاي فرهنگي ـ هويّتي جهان فطري

از دوره رواج تجربه‌گرايي، به فطرت به مثابه كيفيت خلقت انسان با ويژگي‌هاي فرامادي توجه جدّي نشده است و بيشتر پژوهش‌هاي انجام‌شده در باب سرشت نوعي انسان، يا رويكردي مادي دارد، به گونه‌اي كه اساساً به انكار ذاتمندي انسان انجاميده (سرشت‌ستيز) يا با نوعي تقليل‌گراييِ آدمي به ابعاد فيزيكي، ظرفيت‌هاي فرهنگي ـ هويّتي انسان به داشته‌هايي از قبيل ابعاد فيزيولوژيكي و ژنتيكي فروكاسته شده (سرشت‌پذير مادي) و به‌تدريج، درك انسان از هويّت نوعي خويش و ديگري فرهنگي را با چالش مواجه ساخته است. اين نوشتار مي‌كوشد بر پايه انسان‌شناسي قرآني، با رويكردي فرامادي و با روش «توصيفي ـ تحليلي»، ظرفيت‌هاي فرهنگي ـ هويّتي جهان فطري را به مثابه زيستْ‌جهان بنيادين و مشترك ميان جهان‌هاي متكثّر فرهنگي بررسي كند. جهان فطري با برخورداري از ثبات‌، اشتراك ميان انسان‌ها، و قوانين عامي همچون «انكارناپذيري اصل واقعيت» (در حوزه بينش‌ها) و «گرايش به كمال مطلق» (در حوزه گرايش‌ها)، مي‌تواند زمينه دركي از هويّت نوعي انسان و ايجاد تعامل ميان جهان‌هاي فرهنگي متكثّر را فراهم سازد. برخي از يافته‌هاي آن عبارت است از: قدرت بازدارندگي فوق‌العاده بالا در برابر انكار بعد شناختاريِ مطلق علم در حوزه «ادراكات حقيقي»؛ ظرفيت هدايت‌گري اعتباريات به سمت گرايش‌هاي عالي انساني در حوزه «ادراكات اعتباري»؛ قدرت جذب فرافرهنگي؛ توان ديپلماسي عمومي؛ جلوگيري از شكاف نسل‌ها؛ معنادار كردن بازگشتن به خويشتن.