بررسي عقلانيت سياستگذاري عمومي در ايران: مطالعه موردي «قانون هدفمند كردن يارانه‌ها»

Study on Rationality of Public Policy Making in Iran; Case Study: Subsidy Reform Act

هدف اين پژوهش بررسي عقلانيت سياستگذاري عمومي در ايران است. چراكه سياستگذاري در ايران، ضمن موفقيت در برخي عرصه‌ها، برخي ديگر از عرصه‌هاي جامعه را با بحران‌ مواجه ساخته است؛ يعني شهروندان باسياست‌هاي روبه‌رو هستند كه برخلاف آنچه در مرحله تقنين وعده داده‌شده است؛ عملياتي و كاربست پيداكرده است. پژوهش حاضر با در نظر گرفتن محذورات سياست‌ها در مرحله اجرا در پي پاسخ به اين سؤال اصلي است؛ چگونه مي‌توان بر ناكارآمدي‌هاي مرحله اجراي سياست‌گذاري فائق آمد؟ به‌زعم محققان با در نظر گرفتن تمهيداتي همچون رعايت عقلانيت در مرحله تقنين، مي‌توان ناكارآمدي‌هاي مرحله عملياتي سياست‌گذاري‌ها را به حداقل ممكن تقليل داد. با تكيه‌بر تئوري عقلانيت چهارگانه اسنلن (عقلانيت اقتصادي، سياسي، حقوقي و حرفه‌اي) به‌عنوان سازه نظري، به‌طور موردي به مطالعه «قانون هدفمند كردن يارانه‌ها» پرداخته‌شده است تا با محك ابعاد چهارگانه عقلانيت قانون مذكور، ضرورت توجه به مرحله تقنين و تمهيدات عقلاني خاص آن موردتوجه قرار گيرد. روش جمع‌آوري داده‌ها ميداني مصاحبه‌اي و روش تجزيه‌وتحليل اطلاعات كيفي بوده است. يافته‌هاي پژوهش حاكي از عدم توجه سياست‌گذاران به تمهيدات اجرايي در حين تقنين است.

This article aims to study the rationality of Iranian public policies. Despite achievements in some fields, other aspects of society have been faced with crisis due to such policy making. It means that citizens are faced with policies that are in contrast with those of promised ones in the legislative stage. Considering the difficulties of policies in practical stage, the main question outlined here is as follows; how can we overcome the inefficiencies of the practical application of public policy? Based upon the researchers` points of views, taking some measures such as rationality in legislation stage can minimize the inefficiencies of policymaking in operational stage. A case study was performed to investigate the Subsidy Reform Act using Snellen’s Theory of Four Rationalities (Economic, Political, Legal, and Professional Rationalities) as the theoretical construct in order to consider the importance of the subject in legislation stage and rational measures. Data were collected using field interviews. Qualitative methods were employed to analyze the data. Findings indicate the lack of policy makers` attention to the executive measures during legislation stage.