روابط ايران و چين در دوره احمدي‌نژاد: سياست نگاه به شرق و تأثيرات ساختاري

Iranchina Relations under Ahmadinejad:The Look to East Policy and Structural

در چارچوب توجه سياست خارجي دولت احمدي‌نژاد به گسترش روابط با كشورهاي آسيايي در راستاي سياست نگاه به شرق، روابط با جمهوري خلق چين جايگاه ويژه‌اي پيدا كرد؛ اما برخلاف انتظار ايران، اين روابط هيچ‌گاه به همكاري‌هاي فراگير منجر نشد. اين مقاله با هدف، يافتن پاسخ براي اين پرسش كه چرا باوجود جايگاه برجسته چين در «سياست نگاه به شرق» ايران به‌ويژه در دوره رياست جمهوري احمدي‌نژاد همكاري فراگير ميان دو كشور شكل نگرفت؟ بر اين نظر است كه چالش نظري ضعف تئوريك سياست نگاه به شرق از يك‌سو و چالش‌هاي ساختاري يا عملي موجود در روابط تهران و پكن سبب شد تا سياست خارجي ايران در قالب اين نگاه از روابط با پكن طرفي نبندد. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه تلاش براي متنوع‌سازي منابع ديپلماتيك، پرهيز از القاي حس ‌ناگزيري براي گسترش روابط به‌طرف مقابل، انسجام در تصميم‌گيري، گسترش فعاليت ديپلماتيك كشور با بهره‌گيري از ديپلماسي چندجانبه، دوري از تاكتيك نيروي سوم و تأكيد بر ايجاد توازن در روابط با غرب و شرق مي‌تواند دستور كارهاي مهم آتي سياست خارجي كشور در روابط با چين باشد. در راستاي بررسي فرضيه، بعد از توجه به واقع‌گر‌ايي تدافعي به‌عنوان چارچوب نظري، ابتدا جايگاه چين در سياست خارجي ايران بعد از انقلاب و به‌شكل ويژه دوره احمدي‌نژاد بررسي ‌شده است؛ سپس با نگاهي آسيب‌شناختي دلايل شكل‌‌نگرفتن همكاري فراگير از رهگذر چالش‌هاي نظري ناشي از سياست نگاه به شرق و تأثيرات ساختاري مورد واكاوي قرار مي‌گيرد.

In the framework of Ahmadinejad foreign policy to the Asian countries especially his look to east policy, china had highest status and influenced Iranian foreign policy but IranChina relations never promoted to comprehensive cooperation level. This paper aims to find answers to the question that why Iran china relations could not to improve comprehensive cooperation under Ahmadinejad? Argues theoretical Challenges related to the look to east policy and structural challenges are the main causes of the position. Some instructions such as diversification of the diplomatic resources, decision – making solidarity, attention to multiplicity of diplomacy and balancing in relations with the west and the east can improve Iran china relations. To evaluate the hypothesis, the article have three section: theoretical framework with emphasis on defensive realism, China position in Iran s Foreign policy after Islamic Revolution in general and Ahmadinejad Presidency and evaluation of challenges toward the look east policy and structural impacts.