واكاوي همديد بارش‌هاي سنگين بهاره استانِ زنجان

Synoptic Analysis of Heavy Rainfalls during Spring in Zanjan Province

استان زنجان بخشي از گستره  ناهموار  شمالِ باختري ايران است كه با مساعدت عرض جغرافيايي، ارتفاع و جهت‌گيري ناهمواري‌ها در مسير سامانه‌هاي بارش‌زاي غربي است.  با حركت خاور سوي موج‌هاي كوتاه در بستر موج مديترانه و تناوب فرازها و فرودها، امكان تغذيه سامانه‌هاي پديدآورنده بارش‌هاي سنگين از پهنه‌هاي آبي هم‌ عرض فراهم است. دراين تحقيق با هدف تعيين سامانه‌هاي عامل اين  بارش‌ها در ترازهاي مياني وردسپهر و پاييني؛فرض«درياي مديترانه به عنوان مهم‌ترين خاستگاه تأمين‌ كننده نماين بارش‌ها» آزمون شد. براي انجام اين آزمون در مرحله نخست، مقادير بارش روزانه 9  ايستگاه داده ‌سنجي جوّي داخل و پيرامون استان براي ماه‌هاي فروردين، ارديبهشت و خرداد از سامانه داده‌هاي محيطي سازمان هواشناسي تهيه شد. تنظيم جداول روزانه بارش‌ها بر مبناي آستانه 30 ميلي‌متر در روز، امكان استخراج 13 مورد بارش سنگين را فراهم كرد. بررسي‌ها،گوياي رخداد بيشترين فراواني‌ها درفروردين‌ماه بود. در مرحله دوم، بر پايه معيارهاي دوام روزانه بارندگي، جمع مقادير ايستگاه‌ها طي روزا و جو نيز فراواني ايستگاه‌هاي درگير، 8 موج بارندگي به عنوان بارندگي‌هاي شاخص تعيين شد. آخرين مرحله تحقيق تهيه داده‌هاي فشار تراز دريا، ارتفاع، دما، نم نسبي و ويژه، بادهاي مداري و نصف‌النهاري از مركز جهاني داده‌كاوي و نهايتا ًرسم الگوهاي روزانه اين داده‌ها بود. نتايج تحليل نقشه‌هاي وضع هوا طي روزهاي بارندگي سنگين، گوياي سمت‌ يابي شار رطوبت در لايه زيرين پوش‌سپهر از خاور درياي مديترانه روي استان بود. همچنين نتايج گوياي تشكيل هسته‌هاي نم نسبي 80 درصدي روي سرزمين طي روزهاي بارندگي بود. واكاوي فرضيه تحقيق، مشخص نمود كه بيشترين فراواني بارندگي‌هاي سنگين استان زنجان طي بهار در فروردين‌ماه رخ داده‌اند و درياي مديترانه در ميان پهنه‌هاي آبي پيرامون ايران، مهم‌ترين نقش را در شار رطوبت براي بارش‌هاي سنگين شاخص استان داشته است.

One part of Northwestern Iran is Zanjan Prov. It receives the moisture of western weather systems. These systems are affected from latitude, height and the direction of mountains. The eastward replacement of western and short air waves that are separated from Mediterranean one as a principal wave and so, the recurrence of trough and ridge can obtain enough moisture for the Heavy Rainfalls of Zanjan Province (hereafter HRZP) from Mediterranean as nearest sea one. Our aim was the determining of precipitable weather system that caused HRZPs. As a hypothesis we bring up Mediterranean Sea is the principal resource for heavy rainfalls in Zanjan Province. In first stage, we extracted the daily rainfall amounts for 9 weather stations inside and outside the province during spring season including April, May and June. When the daily tables of rainfalls set based on equal to 30 mm/day and more, we could determine 13 heavy rainfalls. Results showed April had most heavy rainfalls. In second stage, we determined 8 HRZPs based on their duration, the cumulative amounts of weather stations during peak days and the frequency of recorded ones. During final stage, we designed daily weather charts based on atmospheric data including slp, hgt, air, rhum, shum, uwnd and vwnd from NCEP/NCAR. Programming was accomplished in C++ software and modeling in GrADS and Surfer ones. The analysis of designed models showed water vapor has flowed from Mediterranean Sea toward study area in lower troposphere (750 HPA) during rainy days. So, we found the cores of maximum relative humidity (more than 80 percent) over study area during rainy days. It was detected that the most of HRZPs happened during April and the Mediterranean Sea is the principal resource of water vapor for them.