ارزيابي قطع مكانيكي در مراحل مختلف رشد و نمو گياه بر شاخص زيستايي بذر گاوپنبه (Abutilon theophrasti)

Evaluation of Competition Potential in Rice Varieties (Oryza sativa L.) against Yellow Nutsedge (Cyperus esculentus L.)

آزمايش‌هاي گلخانه‌اي و مزرعه‌اي به منظور بررسي تاثير روش‌هاي مختلف قطع مكانيكي در مراحل مختلف رشد و نمو گياه مادري بر زيستايي (%)، اندازه (mm2) و وزن صد دانه (گرم) بذور علف‌هرز گاوپنبه (Abutilon theophrasti) انجام گرفت. تيمارهاي آزمايشي شامل سه روش قطع مكانيكي گياه مادري در مراحل رشدي كپسول‌هاي بذر پس از گلدهي بود. سه روش‌هاي قطع مكانيكي شامل: (1) قطع گياه كامل از سطح خاك و بدون جداسازي كپسول‌ها سپس قرار دادن گياهان به مدت چهار هفته در شرايط گلخانه و يا روي سطح خاك مزرعه (EPD)، (2) كپسول از گياه جداسازي شد و سپس به مدت چهار هفته در شرايط گلخانه و يا روي سطح خاك مزرعه قرار داده شد (CD) و (3) كپسول از گياه جداسازي شد و بلافاصله تحت آزمون زيستايي (%) قرار گرفت، اندازه (mm2) و وزن صد دانه (g) بذور اندازه گيري شد (CF). زيستايي (%)، اندازه (mm2) و وزن صد دانه (g) بذور تيمارهاي EPD و CD پس از چهار هفته دوره خشكي مورد آزمون قرار گرفتند. در تمامي تيمارهاي قطع مكانيكي كپسول‌هاي موجود بر روي يك گياه بر اساس رنگ به چهار مرحله تكاملي تفكيك شدند. در هر دو آزمايش گلخانه‌اي و مزرعه‌اي، بذور حاصل از اولين مرحله تكاملي، فاقد زيستايي بودند. ظهور بذر زيستا از مرحله دوم تكاملي بذر بود و در مرحله سوم و مراحل بعدي تكاملي به زيستايي كامل رسيد. در هر دو آزمايش گلخانه‌اي و مزرعه‌اي، زمان رسيدن به زيستايي كامل در بذور تازه برداشت شده و بلافاصله مورد آزمون زيستايي قرار گرفته CF (به ترتيب روزهاي دهم و هفتم پس از گلدهي) نسبت به دو تيمار EPD و CD بيشتر بود. در آزمايش گلخانه‌اي، تيمارهايي كه در گلخانه به مدت چهار هفته ماندند، زيستايي بذور حاصل از كپسول جداسازي شده بيشتر از بذور حاصل از گياه كامل قطع شده بود. ولي، در آزمايش مزرعه‌اي تيمارهاي EPD و CD، زيستايي بذور حاصل از گياه كامل قطع شده بيشتر از كپسول قطع شده بود. در آزمايش گلخانه‌اي اندازه بذور حاصل از كپسول جداسازي شده از گياه مادري (تيمار CD) كمتر از بذور حاصل از كپسول متصل به گياه مادري (تيمار EPD) بود؛ در حالي كه در آزمايش مزرعه‌اي تفاوت معني‌داري در اندازه بذر اين دو تيمار نبود. اين نتيجه، نشان دهنده سرعت خشك شدن بيشتر در بذور حاصل از كپسول‌هاي جداسازي شده نسبت به متصل به گياه مادري در آزمايش گلخانه‌اي نسبت به مزرعه‌اي بود كه دليلي براي حفظ زيستايي بيشتر در اين بذور بود. احتمالاً در گلخانه تفاوت در زيستايي به دليل مقاومت به پسابش بيشتر در بذور حاصل از كپسول‌هاي جداسازي شده از گياه مادري نسبت به متصل به گياه مادري بود. نتيجه عكس ديده شده در مزرعه در اين دو تيمار، مي‌تواند به دليل مرطوب بودن خاك در دوره چهار هفته‌اي پس از قطع كردن گياهان باشد. يافته‌هاي اين تحقيق، نشان مي‌دهند كه به عنوان يك مديريت موثر براي جلوگيري از توليد بذر زيستا در علف‌هرز گاوپنبه مي‌توان از كولتيواسيون مكانيكي و يا موور زدن و يا قطع كل گياه به طور كامل (متصل ماندن كپسول‌ها به گياه مادري) در طول ماه‌هاي گرم تابستان در مناطق كم باران و از قطعه قطعه كردن اندام هوايي گاوپنبه به قطعات كوچكتر (ديسك) در مناطق مرطوب پر باران استفاده كرد. همچنين اين گونه مي‌بايست قبل از مرحله دوم تكاملي بذر قطع شود تا كمترين بذور زيستا وارد بانك بذر خاك شوند.

An experiment was conducted to evaluate yellow nutsedge (Cyperus esculentus L.) density effects on some rice physiological, morphological characteristics and its paddy yield at Sari Agricultual Sciences and Natural Resources University. This experiment was performed as factorial based randomized complete blocks design with three replications. Weed density in four levels (0, 60, 120 and 180 plants m2) and rice varieties in three levels (Tarom as traditional cultivar, Shirodi and Ghaem as improved cultivars) were the treatments. Results of ANOVA revealed significant difference of weed numbers, rice cultivars and their interactions on shoot length, flag leaf area, leaf number, leaf wet and dry weight, chlorophyll content, SPAD value, harvest index and paddy yield. Mean comparisons showed that the highest levels of all characteristics were recorded in the control plots, while their lowest levels were observed in weed density of 180 plant m2.The response of different rice varieties to nutsedge densities varied. Among rice cultivars, Tarom had the lowest slope in flag leaf area equation (y= 33.22 0.04x), stem length (y= 105.33 0.20x), fertile tiller number (y= 22.5 0.03x), harvest index (y= 24.98 0.3x) and paddy yield (y= 366.6 0.57x). Therefore, this traditional cultivar is recommended as the strongest competitor compared to Shirodi and Ghaem improved cultivars which were shown to be as weak competitors to yellow nutsedge weed.