واكاوي نظريه معرفتي سهروردي و پاسخ به اشكالات

An Analysis of the Suhrawardi’s Epistemic Theory and Replying the Objections

از نظر شيخ اشراق  علم انسان به موجودات مادي، علم  نفس به بدن و قواي آن،  و علم به همه مبصرات حضوري است؛ معناي علم حضوري نزد سهروردي اين است كه انسان اگر بخواهد به هرچيزي علم پيدا كند حضوراً آن را مي‌‌‌‌يابد و در ادراك نيازي به وساطت صور نيست  بلكه صرف اضافه اشراقي كفايت مي‌كند. گرچه او تصريح مي‌كند كه حضوري بودن معرفت بصري به جهان مادي و علم حضوري نفس به بدن و قواي بدني خود در سايه شهود باطني نفس و استعانت از برهان عقلي است، اما اين نظريه درظاهر با برخي عبارات و مباني وي هم‌خواني ندارد؛ ازاين‌رو با اشكالاتي مانند: حاصل نشدن اثر علم حضوري در نفس؛ سيطرۀ وجودي نداشتنِ مدرِك بر مدرَك؛ انحصار حضور در مجردات و تصريح به حصولي بودن برخي از علوم، مواجه است. در اين مقاله كوشيده ايم با استناد به مباني شيخ اشراق و اثبات موارد زير به اشكالات پاسخ دهيم: ۱. اثر، اعم از صورت ذهني است، ۲. مراد از شرط سيطرۀ مدرِك در ادراك، خصوص عليت نيست، ۳. سبب ادراك مادي، وجود مادي نيست، بلكه خاصيت مظهريت جوهر مدرك است كه سبب حضور ماده مي‌شود، ۴. نفس مي‌تواند از علم حضوري خود صورت‌گيري و آن را به علم حصولي تبديل كند.

According to Suhrawardi, human knowledge about material beings, the knowledge of soul about the body and its faculties, and the knowledge of all visual things are innate. For Suhrawardi, the innate knowledge means that if man wants to know anything he will find it innately and there is no need to the mediation of forms, and only the illuminationist relation is enough. While he acknowledges that the innateness of the visual knowledge about the material world and the innate knowledge of soul about the body and its faculties are based on the soul’s inner intuition and with the help of rational argument, this theory apparently disagrees with some of his teachings and principles.  Hence, he confronts with some objections: innate knowledge has no effect on soul; percipient hasn’t existential mastery over the perceived; innateness would be restricted to the abstract beings; and some of the sciences would be acquired. In the present paper we will try to reply to these objections by appealing to the elements of Suhrawardi’s philosophy and proving the following cases: effect includes mental form but is more than that; the condition of percipient existential mastery over the perceived is not limited to causal mastery; the cause of material perception is not material existence; soul can get a form from its innate knowledge and convert it to acquired knowledge.