تبيين تجسم اعمال براساس نظريه «اضافه اشراقي» ملاصدرا

Explaining the Embodiment of Actions According to Mulla Sadra’s “Illuminationist Relation”

تجسم اعمال بهترين توجيه براي توضيح جزا و مكافات اخروي است؛ زيرا مبناي آن اضافۀ اشراقي است. براساس اضافۀ اشراقي، بينونت اعمال و نفس ازبين مي‎رود و به‌جاي آن عينيت صور اخروي و نفس برقرار مي‎شود؛ زيرا صور اخروي از لوازم و شئونات نفس‌اند. هدف اين پژوهش نيز تحليل تجسم اعمال براساس مباني اضافۀ اشراقي ملاصدراست. در آثار ملاصدار، با دو تفسير از تجسم اعمال روبه‌روييم: ۱) در قيامت، نتايج و آثار اعمال آشكار مي‎شوند؛ ۲) در قيامت، خود عمل آشكار مي‎شود؛ اما اخروي. اين‌دو نظريه در عرض هم نيستند، بلكه يكي نظريۀ مياني و ديگري نظريۀ نهايي ملاصدراست. البته تأكيد اين مقاله بر نظريۀ دوم است. نتايج تحقيق نشان مي‎دهد كه در نظريۀ تجسم اعمال، همان‌قدركه اعمال در چينش حوادث آخرت سرنوشت‎سازند، ادراكات نيز دخيل‎اند؛ يعني ادراكات و اعمال آدمي براثر تكرار، ملكۀ انسان مي‌شوند و باطن انساني را مي‎سازند. باطن آدمي نيز در قيامت به يكي از صور اخروي تجسم مي‎يابد و حشر انساني متناسب با آن صور است.

The embodiment of actions is the best justification for explaining the reward and punishment in the afterlife, because it is based on the illuminationist relation. According to the illuminationist relation, the heterogeneity between actions and soul disappears and replaced with the identification of the afterlife forms and soul, because the afterlife forms are among the requirements and characteristics of the soul. The aim of this study is the analysis of actions embodiment according to Molla Sadra’s principles for illuminationist relation. In his works, we find two interpretations of actions embodiment: (1) in the afterlife, the effects and results of actions reveal; in the afterlife, the very actions reveal, but in an afterlife form. They are not at a same level in his thought; one of them is his middle theory and another is his final theory about the matter. It is the second theory that makes the focus of this study. Our findings show that, in the actions embodiment theory, perceptions are as decisive in the afterlife as the actions themselves; that is, human perceptions and actions as a result of repetition become habit and make the inside of man. In the afterlife, the inside of man embody in one of the afterlife forms and human resurrection conforms to these forms.