سيرۀ عملي امام رضا (عليه السلام) در برخورد با فرقۀ غلات

بحث‌ از غلو و غاليان، از مباحث‌ مهم و پرجنجالي است‌ كه همواره در ميان مسلمانان به‌خصوص شيعيان مطرح بوده و هست. جريان غلو و عقايد افراطي غلات براي تشيع خطرناك‌ بود؛ زيرا علاوه‌بر آشفتگي‌ در عقايد شيعيان و ايجاد اختلاف و تفرقه‌ در بين آنان، شيعه را در نظر ديگران، نسبت به فروعات ديني، افرادي بي‌قيد و بند نشان مي‌داد و دستاويزي براي حاكمان و متعصبان اهل سنّت قرار مي‌گرفت‌؛ سپس آنان را بر آن مي‌داشت تا به بهانه‌ تفكرات انحرافي غلات، به سركوبي و شماتت كل شيعيان بپردازند. از مسائل مهم در دوره‌ امام رضا، سياست‌‌هاي آن امام در برخورد با فرقه‌هاي انحرافي است. اهميت اين بحث از آنجا روشن مي‌شود كه بدانيم عصر آن بزرگوار عصر ظهور نحله‌‌هاي گوناگون فكري در عرصه‌هاي مختلف بوده است. در اين زمان، گروه‌هاي الحادي غلات‌ شيعه، واقفيه، مفوّضه، و...، در جامعه‌ حضور داشتند كه هريك به سهم خود در تحريف عقايد شيعيان كوشش مي‌كردند و در اين مسير حتّي از تفسير به رأي يا جعل و تحريف حديث نيز ابايي نداشته‌اند. نگهداري شيعيان از تأثيرات اين فرق نيز از مسؤوليت‌هاي امام رضا بود. علي ‌بن‌موسي سياست‌هايي   اتخاذ نمود تا اثرات سوء اين گروه‌ها بر شيعيان را به حداقل ممكن تنزل دهند. البته آن بزرگوار هرگز در مقام‌ ايجاد تشنج‌ و يا اختلاف در سطح جامعه‌ نبود، امّا درعين ‌حال، مفوّضه و واقفيه‌ در بين گروه‌هاي فوق، تندترين مواضع را نسبت به غلات داشته‌اند. مقاله‌ حاضر بر آن است‌ تا به بررسي تاريخچه‌ي پيدايش غلات، عوامل پيدايش و تأثيرات منفي آن در جامعه‌ مسلمين‌ بپردازد و موضع‌گيري امام رضا را با اين گروه منحرف نشان دهد كه چگونه‌ امام هشتم با اعمال خود مرز تشيع را از همه‌ عقايد و انديشه‌هاي ضدديني (هر چند كه ‌نام‌ ديني داشتند) جدا كردند.