تطبيق فرآيند تفتيش و بازرسي در الگوي دادرسي كيفري ايران و امريكا

The Comparison of the Search and Inspection in the Criminal Procedures of Iran and the U.S.A.

رعايت حريم خصوصي و يا حق خلوت اشخاص يكي از حقوق برجسته انسان‌ها در هر جامعه‌اي است. يكي از اقداماتي كه ناقض حريم خصوصي شمرده مي‌شود، «بازرسي و تفتيش» است. با توجه به استثنائي بودن اين اقدام، ضروري است كه در قوانين آيين دادرسي كيفري حدود و ثغور اين اقدام مشخص شود. با توجه به اصل منع ورود به حريم خصوصي اشخاص و عدم مطلق بودن اين حق، دو نظام دادرسي ايران و امريكا، علاوه بر تضمين اين حق، در راستاي تأمين نظم و رعايت منافع عمومي با وضع مقرراتي، موارد جواز تحديد اين حق و ضوابط اعمال آن را تبيين نموده‌اند. در هر دو نظام قضايي، بازرسي و تفتيش منوط به كسب مجوز از مقام قضايي است مگر در موارد ضرورت از جمله در هنگام جرم مشهود. با اين وصف در نظام حقوقي امريكا علاوه بر جرايم مشهود، به صورت صريح و روشن در مواقع خطر و فوري نيز به مقامات پليسي حق بازرسي و تفتيش داده شده است. نظام حقوقي امريكا بر خلاف حقوق ايران، قواعد و مقررات روشني براي بازرسي و تفتيش از وسايل نقليه اختصاص داده است. يكي از وجوه متمايز نظام حقوقي امريكا در موضوع بازرسي و تفتيش اين است كه بازرسي و تفتيش تنها ناظر به جرائم و ادله گذشته نيست، بلكه اختصاص قرارهايي از قبيل قرار بازرسي و تفتيش انتظاري و يا پيش‌دستانه به منظور كشف جرم است. از سوي ديگر، در هر دو نظام حقوقي ضمانت‌اجراهاي مناسبي از قبيل ضمانت‌اجراهاي كيفري و مدني اختصاص يافته است. با اين وصف در نظام حقوقي امريكا ضمانت اجراي بطلان و يا رد دليل اختصاص يافته است كه خود گامي اساسي در تضمين قواعد و تشريفات دادرسي به شمار مي‌رود.

Considering the right to privacy or the privacy of individuals is one of the prominent human rights in any society. One of the action in that will be considered as a violation of privacy is "search and inspection". Given the exceptional nature of this action, it is essential to determine the boundaries of this action in the rules of criminal procedure. According to the principle of “nonentry into the privacy of the persons” and the absolute lack of this right, justice system in both Iran and America, in addition to guaranteeing this right, in order to provide public order and interests, they explained the license ways to restrict such. In both the judicial system, inspection and search, subject to the permission of the judicial authority, except in cases of necessity, such as in an obvious crime. However in America's legal system in addition to the obvious crimes, for clear and immediate danger when the police authorities have the right to inspect and search. In the America's legal system, contrary to Iranian law, clear rules for search and inspection of vehicles allocated. One of the distinctive aspects of the American legal system in this context is not only related to past crimes and evidence inspection, but also by assigning special arrangements such as the search and expected or preemptive inspection to discover the crime. On the other hand, in both the legal system, appropriate guarantees, such as criminal and civil enforcement are dedicated. However, in America's legal system exclusionary rule has dedicated. This matter act as an essential step in ensuring that the rules and hearing procedures is proceeding.