بررسي تشبيهات حوزه اي عشق در عبهرالعاشقين روزبهان بقلي

عبهرالعاشقين سرشار از صور­­خيال است. ذهن پوياي روزبهان موجب شده است گاه سلسله­اي از تشبيهات به­هم­پيوسته در اين اثر مشاهده شود كه در اين مقاله با الهام از نظريه «استعاره مفهومي» در قالب طرحي با عنوان «تشبيه حوزه­اي» بررسي مي­شوند. در تشبيه حوزه­اي، عناصر و لوازم يك مجموعه در تطابق با عناصر و لوازم مجموعه­اي ديگر قرارمي­گيرد؛ يعني يك تشبيه به عنوان تشبيه اصلي در راس است و تشبيهات ديگر كه همان اجزاء، لوازم يا ويژگي هاي هر دو مجموعه است، با عنوان تشبيهات فرعي موردتطابق و تشابه قرارمي­گيرد. پس از استخراج و تحليل جملات تشبيهي كه درباره عشق در عبهرالعاشقين آمده است، چنين دريافت مي­شود كه در كل اثر بسياري از تشبيهات با يكديگر در ارتباط­اند؛ به همين سبب، ساختار تشبيه حوزه­اي بستري مناسب براي تحليل و بررسي تشبيهات اين اثر عرفاني است. طي اين پژوهش 44 تشبيه حوزه­اي درباره عشق از عبهرالعاشقين استخراج و تحليل شد. همچنين عوامل شكل­گيري تشبيهات حوزه­اي در چهار گروه بدين شرح تقسيم­بندي شدند: 1- تناسبات و ملازمات، 2- اجزا و اعضاي مشبه­به، 3- نتايج حاصل از مشبه­به و 4- ويژگي و صفات مشبه­به.