بررسي منتقله بودن روايت ذبيح بودن اسحاق (ع) در تفسير مجمع البيان

A Studyof the Transmittedness of the Near-Sacrifice Narration of Isaac (a.s.)in Majma’ al-Bayan Interpretation

نوشتار پيش رو پژوهشي است درباره يكي از مصاديق روايات معروف به "منتقله" كه به مسأله ذبيح الله اختصاص دارد. اكثر دانشمندان اهل تسنن روايت ذبح اسحاق (ع) را قبول كرده اند. طبرسي گرچه روايت مورد بحث را نقل كرده اما به نظر مي رسد آن را نپذيرفته است. آنچه كه در اين خصوص مورد غفلت واقع شده ، عدم وجود روايت ذبح اسحاق منقول از مجمع البيان در مصادر اوليه حديثي شيعه و قلّت آن در منابع متأخر شيعه است؛ بلكه رواياتي نيز در كتب حديثي شيعه و در مواردي در كتب اهل تسنن وجود دارد كه مخالف آن و بيان كننده ذبيح الله بودن اسماعيل (ع) است. وجود نقل هايي معدود در كتب عامه متقدم مانند ماوردي و نقل بدون سند (مرفوع)، منتقله بودن آن را از كتب عامه توسط امين الاسلام طبرسي محتمل مي سازد. بنابراين روايت مورد بحث از امام علي (ع) صادر نشده است؛ بلكه به سبب اغراض سياسي و تكيه بر سخنان امثال كعب الاحبار چنين نسبتي به ايشان داده شده است.

This article tackles one of the best exles of the narrations known as the "transmitted" which deal with zabihullah(sacrificed for God) issue. Most Sunni scholars accept thenearsacrifice narration of Isaac (a.s.). Although Tabarsihas quoted the narration in question,he does seemto have accepted it. What has been neglected in this context is the point that thenearsacrifice narration of Isaac (a.s.) as quoted from Majmarsquo alBayan does not occur in the early Shiitehaithresources and it rarely occurs in the later resources. Furthermore, there are some narrations in Shiitehadithbooks and, at times, in Sunnis books which oppose thenearsacrifice narration of Isaac (a.s.) and they point out that Ishmael(a.s.) was nearly sacrificedfor God.Occurrence of rare quotes in the early Sunni resources such as alMawardiand quotes without proof make it likely thatthenearsacrifice narration of Isaac (a.s.) has been transmitted from Sunni books by Amin alIslamTabarsi. Therefore, the narration in question has not been uttered by Imam Ali (a.s.) but, due topolitical motives and reliance on what individuals like KabalAhbarhas said, this point has been attributed to him.