جستاري در نظريه ايقاع بودن وصيت

وصيت ازجمله تصرفاتي است كه شخص براي بعد حيات خود انشا مي‌كند و از اين‌رو در برابر منجزات يعني تصرفات زمان حيات انسان قرار مي‌گيرد. آنچه عرف و عادت گواهي داده، احسان نهفته در بطن اين ماهيت حقوقي است. احسان كه در تعريف خود، مقابل عدوان قرار مي‌گيرد؛ عبارت است از فعل يا ترك فعلي اختياري كه قابل ستودن و ستايش باشد. بديهي است كه موصي نيز در زمان انشا اين ماهيت، بر پايه احسان به خلق موجود موردنظر خود پرداخته است و به عبارتي، استيفاي حق براي بعد از وفات ابتدائاً مدنظر موصي بوده است نه استدامتاً.با نگاهي به سابقه فقهي اين ماهيت و مقايسه آن با قانون مدني حاكم بر نظام حقوقي فعلي، با اختلاف‌نظراتي در خصوص عقد يا ايقاع‌بودنِ ماهيت يادشده، به‌ويژه در مورد وصيت تمليكي مواجه مي‌شويم كه در مواردي، بدون تغيير در قانون مدني فعلي رخنه كرده است. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا ضمن بررسي پيشينه فقهي و دلايل ارايه شده و مقايسه آن با قانون مدني كه در فروض عديده‌اي به سكوت برگزار شده است، نظام حقوقي اين ماهيت را با قواعد عمومي قراردادها مقايسه كنيم و دلايل و مباني منطقي بر ايقاع‌بودن اين ماهيت پيچيده و دشوار را ارايه دهيم.