تحليل تاب‌آوري سكونتگاه‌هاي روستايي دربرابر مخاطرات طبيعي با تأكيد بر زلزله (مورد مطالعه: دهستان شيروانِ شهرستان بروجرد)

Analysis of Rural Area Resilience Against Earthquake; Case Study: Shirvan District (Boroujerd County)

ازجمله مخاطرات طبيعي وقوع زلزله است كه وقوع آن در سكونتگاه‌هاي انساني آسيب‌هاي جبران‌ناپذيري به‌همراه دارد. در اين باره درراستاي كاهش اثرات آن، توجه به رويكرد تاب‌آوري مطرح شده است. اين اعتقاد وجود دارد كه با آگاهي و شناخت از ميزان تاب‌آوري، مي‌توان با برنامه‌ريزي مناسب در زمينه كاهش صدمه‌ها و آثار مخرب گام برداشت. بر همين اساس در پژوهش حاضر ميزان تاب‌آوري روستاهاي واقع در دهستان شيروان دربرابر زلزله بررسي و تحليل شده است. تحقيق حاضر از نظر هدف، كاربردي و روش انجام آن، توصيفي‌تحليلي است. به‌منظور گردآوري داده‌هاي موردنياز دو روش اسنادي و ميداني (ابزار پرسشنامه) به‌كاررفته است. در روش پرسشنامه‌اي­، داده‌هاي لازم در قالب پرسشنامه در سطح 9 روستاي نمونه­، گردآوري و براي تحليل داده‌ها از روش‌هاي آماري استفاده شده است. جامعه آماري پژوهش، روستاهاي واقع در دهستان شيروان و واحد تحليل سرپرستان خانوارهاي ساكن روستاهاي نمونه است كه براساس روش كوكران، تعداد 260 سرپرست تعيين و به‌صورت تصادفي انتخاب شده است. يافته‌ها نشان از آن دارد كه وضعيت تاب‌آوري روستاهاي مطالعه‌شده دربرابر زلزله پايين‌تر از سطح متوسط قرار و تفاوت معناداري در بين روستاها وجود داشت. نتايج نشان داد كه در بين ابعاد اقتصادي، اجتماعي، زيرساختي و سرمايه اجتماعي نواحي روستايي بُعد سرمايه اجتماعي سهم و تأثير بيشتري در ميزان تاب‌آوري سكونتگاه‌هاي روستايي ايفا مي‌كند.

Earthquake is one of the natural disasters that cause irreparable damages to human settlements. Therefore, in order to reduce its impact, the resilience approach has been proposed. It is believed that by having the knowledge of resiliency and proper planning, the damaging effects of such natural disasters can be reduced significantly. Thus, in this descriptiveanalytic study, we identify and analyze the resiliency of villages in the district of Shirvan against earthquakes. In order to collect the required data, both documentary and field (questionnaire) methods were employed. Questionnaires were used to collect data in nine villages, and statistical methods were used to analyze the collected data. The analysis units were the heads of households living in sample villages. Based on Cochran’s method, 260 administrators were randomly selected. The results showed that the resiliency condition against earthquakes in the sample villages was lower than the average level; however, there was a significant difference in the resiliency levels among the sample villages. In addition, among the economic, social, infrastructural, and social capital aspects in rural areas, the social capital was found to have the most contribution and effect on the resilience of rural settlements.