برنامه‌هاي آموزشي - ترويجي و رابطه آن با ميزان پايداري نظام‌هاي زراعي مورد مطالعه: گندم‌كاران شهرستان كرمانشاه

The Impacts of Extension Programs on Sustainability of Irrigated and Rain fed Wheat Production Systems in Kermanshah County

امروزه پرداختن به مسأله پايداري به‌ويژه در عرصه ي كشاورزي و نظام هاي زراعي، بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته است. در اين ميان نقش برنامه هاي ترويجي به‌عنوان يكي از فاكتورهاي مهم، انكارناپذير مي باشد. لذا هدف كلي پژوهش حاضر، بررسي رابطه ي برنامه هاي ترويجي ارائه شده و پايداري اراضي تحت كشت گندم آبي و ديم مي باشد كه در آن از تكنيك پيمايش و روش نمونه گيري طبقه بندي شده چند مرحله اي براي انتخاب 300 نفر از كشاورزان شهرستان كرمانشاه بهره گرفته شد. همچنين با پرسشنامه اي كه روايي آن توسط اساتيد و كارشناسان و پايايي آن با استفاده از مطالعه مقدماتي و محاسبه آلفاي كرونباخ مورد تأييد قرار گرفت نسبت به جمع آوري داده ها اقدام گرديد. يافته هاي به دست آمده نشان داد ميزان استفاده كشاورزان از برنامه ها و خدمات آموزشيترويجي در هر دو نوع سيستم كشت (آبي و ديم) از ميانگين پاييني برخوردار مي باشد و اين در حالي است كه رابطه مثبت و معناداري بين ميزان بهره مندي از برنامه ها و خدمات آموزشي ترويجي با ابعاد سه گانه پايداري به دست آمد. بنابراين پيشنهاد مي شود افزايش كارآيي و اثربخشي برنامه هاي ترويجي، استفاده از روش‌هاي متنوع آموزشي متناسب با نيازها و تحصيلات كشاورزان، مورد توجه دست اندركاران طراحي و اجراي برنامه هاي ترويجي قرار گيرد.

Considering the potential of agricultural extension programs on promoting sustainable knowledge and practices, the main aim of this survey research was to explore the impact of agricultural extension programs on the sustainability of irrigated and rain fed wheat production systems. A survey was conducted using a multistage stratified random sample of 300 farmers of Kermanshah County. A semistructured questionnaire was designed to collect data. Despite the rather low use of the extension programs and services by farmers the findings revealed the importance of extension services as a predictor of sustainability of both irrigated and rain fed wheat production systems. There were a positive significant relationship between extension services and the three dimensions of sustainability. Improving the effectiveness and efficiency of extension programs are recommended as means of achieving sustainability.