كاربرد نگرش‌هاي ارزشي زيست ‌محيطي در واكاوي تضاد آب: مورد مطالعه شبكه آبياري سد درودزن

Application of Environmental Attitudes for Analyzing Water Conflict: The Case of Doroodzan Dam Irrigation Network

جوامع انساني با داشتن فعاليت‌هاي اجتماعي و ويژگي‌هاي فرهنگي مختلف، ارزش‌ها و نگرش‌هاي متفاوتي نسبت به محيط‌ زيست دارند. دسترسي و بهره‌برداري از آب، به عنوان يكي از مهم‌ترين منابع طبيعي، منشاء تضادهاي بسياري بوده است. بخش كشاورزي از اين قاعده مستثني نيست. "تضاد آب كشاورزي"صطلاحي براي توصيف درگيري‌ها و اختلاف‌ها بر سر دسترسي به منابع آب در بخش كشاورزي است. هدف اين مقاله، بررسي ديدگاه كشاورزان و كارشناسان آب، پيرامون نگرش‌هاي ارزشي زيست‌محيطي و رابطه آنها با تضاد آب كشاورزي است. روش تحقيق مورد استفاده در اين مقاله، توصيفيهمبستگي بود كه با استفاده از فن پيمايش انجام شد. اين مطالعه، در شبكه آبياري سد درودزن در استان فارس انجام گرديد. نمونه‌گيري تصادفي چند مرحله‌اي طبقه‌بندي‌شده براي جمع‌آوري داده‌ها از 294 كشاورز مورد استفاده قرار گرفت. همچنين كليه كارشناسان آب منطقه‌ (75 نفر) مخاطب اين تحقيق بودند. ابزار پژوهش شامل دو نوع پرسشنامه‌اي بود كه روايي آن‌ها توسط گروهي از متخصصان تأييد و پايايي آن‌ها با استفاده از يك مطالعه راهنما و آزمون آلفاي كرونباخ، محاسبه شد. يافته‌ها نشان داد كه افراد با نگرش ارزشي زيست‌محيطي خودخواهانه، سطح تضاد آب را بالاتر دانسته و همچنين اهميت كمتري براي تخريب‌هاي زيست‌محيطي ناشي از تضاد آب قائلند. نتايج تحليل مسير در اين تحقيق، وجود رابطه علّي ميان ارزش‌هاي زيست‌محيطي، باورها و هنجارهاي مرتبط با تضاد آب را با رفتار تضاد آب تأييد نمود. همچنين نتايج اين تحقيق نشان داد كه داشتن ارزش‌هاي طرفدار محيط‌زيست، براي كاهش تضاد آب و تخريب‌هاي زيست‌ محيطي ناشي از آن به تنهايي كافي نبوده و لازم است گروگزاران آب در مديريت منابع آب مشاركت داشته و از اتخاذ راهبرد انفعالي و اجتناب بپرهيزند.

Human societies with different social activities and cultural characteristics have different values and attitudes toward the environment. Access and use of water as one the important natural resources has been the source of many conflicts. The agricultural sector is not exception from this rule. "Agricultural water conflict" is a term describing disputes and contrasts among stakeholders over an access to water resources in agricultural sector. The purpose of this paper was to investigate attitudes of farmers and water experts toward agricultural water conflicts. A descriptive, correlation method using a survey technique was fulfilled as a research method. The study was conducted in Doroodzan dam irrigation network zone in Fars province. Multistage stratified random sampling was used to collect data from 294 farmers as a first population and all of regional water experts who worked in Doroodzan dam irrigation network formed second population of this study (75 experts). The research tool included two questionnaires for farmers and experts. Findings revealed that those who have Egoistic view had higher levels of water conflict than other stakeholders as well as they had less attendance to environmental damage caused by water conflict. Path analysis findings of this study confirmed the causal relationship between environmental values, beliefs and norms toward water conflicts with the behavior of the agricultural water conflict. Also, findings showed that having proenvironmental values, to reduce water conflicts having environmental values is not adequate to reduce water conflict and it is necessary the stakeholders participate in water resource management and refuse from passive and avoidance strategy toward water resource management.