زمينه هاي اجتماعي و جريان شناسي مشروعيت يابي نادر، 1142-1148 ه.ق / 1736- 1730 م

The Influence of Social Grounds on the Process of Nadir\s Legitimacy_ Seeking

سقوط اصفهان در سال 1135 ﻫ . ق/1722م زمينه ساز پايان عمر سياسي صفويان شد. در اين شرايط، افراد مختلفي تلاش كردند با فراهم نمودن زمينه هاي اجتماعي لازم، قدرت را به دست گيرند. اين عده تلاش مي كردند ضمن بهره برداري از مشروعيت صفويه براي خود، مقبوليت صفويان را در جامعه از بين ببرند. در اين ميان، نادر با تلاش هاي نظامي و سياسي خويش، موفقيت بيشتري براي آماده سازي زمينه هاي اجتماعي مشروعيت يابي خود به دست آورد. تلاش هاي نادر در اين راستا، جريان به هم پيوسته اي بود كه مهمترين تغيير اجتماعي نيمه اول قرن دوازدهم هجري؛ يعني حذف صفويان را در پي داشت. بي گمان بستر اجتماعي اين تغيير، فعاليت هاي نادر در جامعه اي بود كه رنج شديدي را در روزهاي پاياني دولت صفويه و در سال هاي پس از سقوط اصفهان متحمل شده بود. اين پژوهش از نوع مطالعات تاريخ اجتماعي و تلاشي در راستاي تبيين تلاش هاي نادر براي تدارك زمينه هاي اجتماعي و جريان شناسي مشروعيت يابي او براي پادشاهي اوست كه به روش توصيفي تحليلي به اين موضوع مي پردازد. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد هر چند نادر توانست با استفاده از موفقيت هاي نظامي و تشكيل شوراي دشت مغان و بهره بردن از عناصر اجتماعي همراه با خود در جامعه و حاكم كردن جريان هاي متعدد بر اين شورا، قدرت را به دست آورد؛ اما نتوانست حكومتي پايدار تشكيل دهد؛ لذا اقدامات او در حد يك تغيير اجتماعي بود و تحولي در جامعه ايران؛ به ويژه در موضوع مباني مشروعيت حكومت ها ايجاد نكرد.

The fall of Isfahan in 1135 A.H/1722 A.D followed with the fall of Safavids. In this situation, different groups endeavored to take power by providing social grounds. These groups tried not only to take advantages of Safavids legitimacy, but also to weaken the power of the legitimacy of this dynasty. In such condition, Nadir wined to be pioneer in preparing social grounds by employing his military and political activities. Legitimacy_ seeking efforts of Nadir were a continuous process that led to the most significant social change of the first half of twelfth century, i.e. the elimination of Safavids. Undoubtedly, thesocial grounds of this change were the activities of Nadir in society which dramatically suffered after fall of Isfahan. This research is a social history one which aims to explain the attempts of Nadir for providing the social grounds of his sovereignty and considers this issue by employing descriptive analytical method. The results of this study demonstrate that although Nadir could take power by military achievements, establishment of council of Dashte Moqan and control of this council by various trends, he was unable to establish stable government. Thus, his activities are regarded as a social change and could not make a great change in society of Iran notably in principles of governments legitimacy.