بررسي راه‌هاي مواصلاتي شيراز به اصفهان (از سده‌هاي نخستين اسلامي تا تشكيل حكومت صفوي 232 تا 907 ق/846 تا 1501 م)

Research on Routes of Shiraz to Isfahan

جستار حاضر مي كوشد راه ها ي مواصلاتيِ شيراز به اصفهان را از سده هاي نخستين اسلامي تا تشكيل حكومت صفوي بررسي كند. اين نوشتار در پي پاسخ گويي به اين پرسش است كه راه هاي شيراز به اصفهان، در اين بازه زماني، از چه مسير هايي عبور مي كرده و كاركرد و كارآمدي اين جاده ها متاثراز چه عواملي بوده است؟ ارزيابي ما از موضوع، در يك بستر جغرافياي تاريخي، نشان مي دهد كه از سده هاي نخستين اسلامي، اين دو شهر به واسطه سه جاده با يكديگر پيوند مي يافتند: راه غربي يعني جاده سميرم؛ راه شرقي يعني جاده استخر؛ راه ميانه يعني جاده مايين و رون. با وجود رونق و برتري جاده شرقي در سده هاي ميانه، خط سير اين سه راه بيانگر نوعي تداوم تا تشكيل حكومت صفوي است. عوامل بسياري در ميزان كارآيي و آمد و شد در اين راه ها موثر بوده است كه مي توان آن ها را در دو سطح كلان و محلي بررسي كرد: در سطح كلان تمركزگرايي سياسي، وجود امنيت، سياست هاي اقتصادي، تغيير پايتخت ها و... و در سطح محلي اقدامات اصلاحي و عمراني حكومت هاي محلي، تلاش گروه هاي قومي و مذهبي براي كسب امتياز سياسي و.... .

The present Study endeavors to investigate the routes of Shiraz to Isfahan from the early Islamic periods to the advent of Safavid Empire. The main questions of this study are: what were the direction of these routes? And what made such routes functional and essential? The outcome of this research confirms that cites (Isfahan and Shiraz) were connected by 3 routes during early Islamic centuries from historical geographys approach. Such routes consists of western direction called Simirum, eastern direction named Estakhar and central direction called Main Run. Despite of expansion of eastern routes in middle period, such routes were extensively utilized by the advent of Safavid government. The reasons for expansion of such routes can be considered generally and specifically. In general, the factors including political centralization, security, economic policy, change of capital, etc. and specifically, reforms of local governments, the attempts of tribal and religious groups for obtaining the political concession can be regarded.