بازتاب نماد آينه در عرفان و اسطوره با تكيه بر بندهشن و مرصادالعباد

The reflection of “Mirror” Symbol in Myth & Mysticism According to Bundahishn and Mersad alebad

اساطير، ميراث به‌جامانده از باورهاي انسان نخستينند كه در طول زمان ادامه يافته و در ضمير ناخودآگاه جمعي بشر به ياد آورده مي‌شوند. آنها در خود، نمادهايي را جاي داده‌اند كه در دوره‌هاي مختلف به اشكال گوناگون در آثار ادبي و هنري انعكاس يافته‌اند.استفاده از اين نمادها براي ترسيم جهان انتزاعي بزر‌گ‌تر، اساطير را كه اغلب در مورد حوادث ماورايي خلقت سخن مي‌گويند با عرفان كه عرصه ناديده‌ها را به تصوير مي‌كشد، پيوند مي‌دهد. آينه نيز يكي از اين نمادها است كه به شيوه‌هاي مختلف در متون اسطوره‌اي و عرفاني جلوه‌گر شده است. اين مقاله در نظر دارد با روشي توصيفي تحليلي به اين پرسش پاسخ دهد كه: نماد آينه در بندهشن و مرصادالعباد، به عنوان نمونه‌هايي از متون اساطيري و عرفاني، چگونه بازتاب يافته است ؟در بندهشن كه از مهم‌ترين متون ديني زرتشتيان و تفاسير پهلوي اوستاست؛ از آينه به عنوان يكي از اجزاي پنجگانه بدن آدمي نام برده شده است. آينه، بخشي از وجود انسان است كه بعد از مرگ به خورشيد بازمي‌گردد و در رستاخيز، خورشيد آنها را دوباره به آدميان مي‌دهد تا يكديگر را باز‌شناسند. در مرصاد نيز كه از امّهات آثار منثور فارسي و از تفاسير عرفان اسلامي است؛ آينه كاربردي شاعرانه يافته و تا حدودي به مفهوم انسان كامل نزديك شده است. درون آدميان، آينه‌كاري دست تواناي پروردگار است. اين آينه‌ها سرانجام بعد از مرگ در كنار هم قرار مي‌گيرند تا آينه تمام قدّي را بسازند كه تجلّي‌گر جلوه خداوند است.

AbstractBeing present for centuries, myths are our ancestors’ heritage that continues to reverberate in man’s unconscious mind. They contain symbols, frequently reflected in a variety of forms in literary and art works of different eras.Using these symbols for depicting a panoramic world will connect myths –which are often about supernatural incidences to mysticism –which illustrates the unseen. The Mirror is one of these symbols that have been miscellaneously presented in mythical and mystical texts.This paper aims at providing a descriptiveanalytic answer to this question: how is the Mirror symbol reflected in Bundahishn and MersaadalIbad as two mythical and mystical texts?In Bundahishn, one of the primal Zoroastrian religious texts as well as Pahlavi interpretations of Avesta, the Mirror is considered as one of the five parts of human body. The Mirror is the part which returns to the Sun and will be bestowed back to the humans by the Sun in the Resurrection Day to enable them to recognize themselves.In Mersaad, also one of the most important Persian prose and Islamic Mysticism interpretations, the Mirror has accepted a poetical function and has almost touched on the concept of “perfect man”. The inner world of men is the mirrorwork of God. After death, these mirrors will be brought together to make up a fulllength, Godreflecting mirror..