بررسي تطبيقي تربيت عقلاني از ديدگاه حضرت علي(ع) و جان ديويي

بسياري از تحقيقات نشان داده‌اند كه عدم توفيق نظامهاي تربيتي را بايد در كمبود الگوها و برنامه روشن و واضح در وظايف مربيان پرورشي كه بگونه‌يي ريشه در فقدان مباني نظري فعاليتهاي تربيتي دارد، جستجو كرد؛ چرا كه هرگونه برنامه، الگو و شرح وظايفي براساس يك مبنا و بتعبير ديگر، چارچوب نظري تهيه ميشود. اين نوشتار تلاشي براي مقايسه تربيت عقلاني در گفتارهاي حضرت علي(ع) و آرا جان ديويي ميباشد. روش تحقيق، كتابخانه‌يي و براساس روش يكي از برجسته‌ترين محققان تعليم و تربيت مقايسه‌يي بنام «بردي» استوار است. با توجه به گفتارهاي اميرمومنان(ع) در اين نوشتار ميتوان تربيت عقلاني را رشد و پرورش عقل در دو جنبه نظري و عملي در جهت دستيابي به اهداف معين تعريف كرد. اهداف تربيت عقلاني با توجه به گفتار حضرت علي(ع) عبارتند از: قرب الهي، علم، ايمان، عمل و روشهاي تربيت عقلاني با توجه به گفتار ايشان عبارتند از: علم‌آموزي، انديشه‌ورزي، تدبّر، تجربه‌اندوزي، حقيقتجويي و تزكيه نفس. جان ديويي نيز تربيت عقلاني را انتقال كنجكاوي كم و بيش تصادفي و اظهارنظر متفرقه را به گرايشهاي هوشيارانه و پژوهش محتاطانه و دقيق ميداند و براي آن اهداف و روش مطرح ميكند. ديويي معتقد است هدف تربيت را بايد از جريان تربيتي استخراج نمود و با تحميل هدفهايي كه از بيرون بر اشخاص اعمال ميشود، مخالف است و هدف و وسيله را يكي ميداند. او همچنين براي تربيت عقلاني روش حل مسيله را مطرح ميكند . در نتيجه، وجوه اشتراك گفتارهاي حضرت علي(ع) و جان ديويي درباره تربيت عقلاني، كم و وجوه افتراق آنها در اين زمينه بسيار است.

Many studies indicate that the reasons for the failure of educational systems should be sought in the shortage of clear-cut models and programs dictating the duties of counselor-instructors, which is, by itself, rooted in the shortage of theoretical principles underlying educational activities. This is because any program, model, and job description is developed according to a theoretical basis or framework. In this paper, the writers have tried to compare the idea of intellectual training in the words of Imam Ali (a) and John Dewey. In doing so, they have conducted a library research following the method of one of the most prominent researchers in the field of education called George Z.F. Bereday. Given the words of the Commander of the Faithful (a), in this paper intellectual training can be defined as the cultivation of the intellect in terms of both theoretical and practical aspects in order to attain specific goals. These goals, according to Imam Ali (a), are as follows: gaining proximity to God, attaining knowledge, developing faith, and putting knowledge to good practice. We also infer from his words that the methods of intellectual training include: accumulating knowledge, thinking, profound deliberation, collecting experience, seeking the truth, and self-purification. John Dewey also considers intellectual training to be the transfer of relatively random curiosity and accidental thoughts to intelligent tendencies and cautious and meticulous research and proposes some goals and methods for it. He believes that the goal of education or training should be extracted from the educational trend. He disagrees with the imposition of goals on individuals from the outside and equates the means with the end. He also proposes a method of problem solving for intellectual training. As a result, the writers see just a few common points but several differences in the words of Imam Ali (a) and John Dewey concerning intellectual training.