كارايي روش‌ هاي مختلف اخته كردن كاهو (Lactuca sativa L.) به منظور توليد بذر هيبريد

Efficiency of Different Lettuce (Lactuca sativa L.) Emasculation Methods for Hybrid Seed Production

شناخت و درك صحيح از نوع كنترل ژنتيكي صفات، تركيب پذيري و ساختار ژنتيكي ارتباط مستقيمي با موفقيت برنامه هاي به نژادي دارد. در اين بررسي پارامتر هاي ژنتيكي مربوط به صفات زراعي و عملكرد با استفاده از روش يك گريفينگ و مدل مخلوط B براي هفت رقم و لاين كنجد شامل اولتان، داراب1، ورامين 2822، دشتستان2، كرج1، زودرس فلسطيني و TLHE همراه با 42 تركيب دورگ حاصل از آن ها به صورت دي آلل كامل مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس بيانگر وجود تفاوت معني دار براي تمام صفات به جز درصد روغن، در بين والدين و دورگ ها، اثر تركيب پذيري عمومي (GCA) و اثر تركيب پذيري خصوصي (SCA) بود. واريانس اثر تلاقي هاي معكوس براي همه صفات به جز صفت عملكرد دانه غير معني دار بود. براساس نسبت ميانگين تركيب پذيري عمومي به ميانگين تركيب پذيري خصوصي اثر افزايشي ژن ها نقش بيشتري نسبت به اثر غير افزايشي در كنترل صفات تعداد كپسول در شاخه اصلي، ارتفاع اولين كپسول، طول كپسول ودرصد روغن داشت ودر ساير صفات اثر غير افزايشي ژن ها بيشتر بود. مقادير وراثت پذيري عمومي از 90/48درصد در صفت ارتفاع ساقه زاينده كپسول تا5/90 در صفت تعداد كپسول در بوته متغير بود. ارزيابي وراثت پذيري خصوصي نشان دهنده مقادير بالاي اين شاخص براي تعداد كپسول در شاخه اصلي با 64/67 درصد و ارتفاع اولين كپسول با 43/60 درصد بود كه حاكي از بازده بالاي گزينش براي اين صفات است. در اين بررسي بهترين تركيب شونده هاي عمومي در بين لاين هاي مورد ارزيابي از نظر صفات مورد بررسي شناسايي شدند.

Producing hybrid lettuce is prevented by flower structure and usually lead to selfing. Based on it, this experiment was carried out to evaluate the performance of different physical and chemical emasculation methods for producing lettuce hybrid seed. A numbers of cultivars with dominant and recessive traits were used as male and female parents, respectively. In the first experiment, physical emasculation methods including washing, forceps and combination of them together with a control treatment were compared. In the second experiment, the effects of gibberellin concentrations of 50, 100, 200 ppm and control were evaluated. The results of analysis of variance in the first experiment showed that method of emasculation had significant effect on the percentage of produced hybrid seeds, while the effect of parent pollen was not significant. However, the mean comparison results showed no significant difference among emasculation treatments. In the second experiment, different concentrations of gibberellin had significant effects on the percentage of produced hybrid seeds and nonfertile pollens. The highest percentage of hybrid seeds (about 85 percent) and noninfertile pollens (about 80 percent) were obtained by using 200 ppm gibberellin.