بررسي اثر انتخاب مقياس‌هاي كارتوگرافيك بر تخمين نسبت تحويل رسوب در حوزه‌ي آبخيز جاماش

An Investigation on Selecting Cartographic Scales on Sediment Delivery Ratio in Jamash Watershed

تعدّد ورودي هاي متفاوت حاصل از شيوه هاي تحليل داده هاي رقومي در شيوه هاي نوين نقشه پردازي باعث تغيير در نتايج مدل هاي فرسايش و رسوب شده است. در همين رابطه انتخاب مقياس كارتوگرافيك به عنوان ورودي اصلي داده هاي مكاني به مبحثي چالش برانگيز در مدل سازي هاي فرسايش و رسوب تبديل شده است. لذا در اين تحقيق با استفاده از نقشه هاي توپوگرافي و انتخاب دو مقياس مكاني(1:25,000 و1:50,000) و ده پيكسل سايز (10، 15، 20، 25، 30، 50، 75، 80، 100 و 200) در مدل رقومي ارتفاع منتج از مقياس كارتوگرافيك مذكور در حوزه ي آبخيز جاماش، اقدام به آزمون فرضيه ي يكسان نبودن خروجي نسبت تحويل رسوب شده است. در اين راستا ابتدا با ورود داده هاي خام نقشه هاي توپوگرافي در الحاقيه ي آرك هيدرو در نرم افزار آرك مپ و پردازش آن ها اقدام به رتبه بندي آبراهه ها با روش استراهلر گرديد. پس از آن و با محاسبه ي نسبت مساحت زهكش در هر كدام از درجات آبراهه ها، رابطه ي بين نسبت مساحت زهكش و نسبت تحويل رسوب تخميني در هر كدام از پايه هاي مقياسي، در يك مدل لگاريتمي به آزمون گذاشته شد. نتايج نشان دادند كه تغيير اندازه ي مقياس نقشه هاي كارتوگرافيك و پيكسل سايز هاي مدل رقومي ارتفاع، تأثير معناداري در محاسبه ي نسبت تحويل رسوب آبخيز حوزه ي جاماش دارند. از آن جا كه مبناي مشخّص و جامعي در انتخاب مقياس نقشه ها در مطالعات فرسايش و رسوب و مشخصّاً برآورد نسبت تحويل رسوب وجود ندارد و از طرفي تعيين دقيق نسبت تحويل رسوب با كمك داده هاي مشاهداتي در حوزه هاي داراي آمار هم بدون چالش نيست، لزوم تمركز تحقيقات آتي بر تعيين مقياس مناسب مطالعات فرسايش و رسوب با تحليل فرآيندهاي فيزيكي انتقال و انباشت رسوب و تناظر آن با مقياس كارتوگرافيكي در هر حوزه ي آبخيز ضروري به نظر مي رسد.

Multicipality inputs of different analysis of digital data in modern methods of map processing causes the changes in results of erosion and sediment models. In this context, selecting a cartographic scale as the major input of spatial data has become a challenge issue in erosion and sediment modeling. Therefore, in this study, using topographic maps and selecting to spatial scales (1:25000 and 1:50000) and nine pixel size (10, 15, 20, 25, 30, 50, 75, 80 and 100) in digital elevation model derived from two mentioned cartographic scales in Jamash watershed, we tested the hypothesis of non-uniform of output regarding to sediment delivery ratio. In this manner, first by entering raw data in ArcHydro extension and processing them, we ordered the stream by Strahler method. Then, by calculating the ratio of drainage area, we tested the relationship between drainage area and estimated sediment delivery ratio in each scale in a logarithmic model. The result show that changes in cartographic map scales and DEM pixel sizes, have significant effect on Jamash watershed sediment delivery ratio. Due to not having a definite and comprehensive basis in choosing the map scale in erosion and sediment studies, especially estimation of sediment delivery ratio, more over exact determination of sediment delivery ratio by means of observed data in watersheds with statistic, would not be challenge less Consequently it seems that future researches should focus on defining the appropriate scale of erosion and sediment studies by analyzing physical processes of sediment, transport and deposition and it rsquo s correspondence to cartographic scale in each watershed.