تاثير عمليات پخش سيلاب دشت ذهاب كرمانشاه بر ذخيره كربن آلي خاك

The Effect of Zahab Plain Floodwater Spreading on Soil Organic Carbon Stock

پخش سيلاب نقش مؤثري در كنترل سيل، تغذيه آب هاي زيرزميني، احيا و تقويت پوشش گياهي و كنترل بيابان زايي دارد .از آنجايي كه سيلاب زمينه انتقال ذرات خاك شامل مواد آلي را فراهم مي آورد، عرصه پخش سيلاب مي تواند محلي مناسب براي ترسيب كربن آلي قابل حمل در رسوبات ناشي از سيلاب باشد. آگاهي از تغييرات ميزان ذخيره كربن آلي خاك در اثر فرآيندهاي مختلف در درك نقش اين فرآيندها در چرخه جهاني كربن و در نتيجه كاهش اثرات گازهاي گلخانه اي اهميت زيادي دارد. بدين ترتيب هدف از اين مطالعه ارزيابي ذخيره كربن آلي خاك در عرصه پخش سيلاب دشت ذهاب مي باشد. به اين منظور 9 نوار پخش سيلاب متوالي منطقه بر اساس طرح بلوك هاي تصادفي به سه بخش بالايي، مياني و پاييني تقسيم گرديد و هر نوار تغذيه به سه قطعه ابتدايي، مياني و انتهايي تفكيك و در عمق 20-0 سانتي متري خاك نمونه برداري شد. ميزان غلظت كربن آلي و وزن مخصوص ظاهري در 42 نمونه خاك در عرصه پخش سيلاب و شاهد اندازه گيري و مقادير ذخيره كربن آلي محاسبه گرديد. نتايج نشان داد ذخيره كربن آلي خاك بين سه بخش عرصه پخش سيلاب و عرصه شاهد و همچنين بين قطعات تفكيك شده نوارهاي پخش سيلاب با منطقه شاهد داراي اختلاف معني دار مي باشد. هرچند ذخيره كربن آلي درون نوارهاي تقسيم شده و يا سه بخش نوارها داراي اختلاف معني دار نمي باشند. ميانگين ذخيره كربن آلي تا عمق 20 سانتيمتري در بخش ها كه شامل بخش اول، دوم و سوم پخش سيلاب و بخش شاهد به ترتيب شامل 29/1، 02/1، 53/1، 61/4 كيلوگرم بر متر مربع (05/0p < ) و دركانال ها با قسمت ابتدايي، مياني و انتهايي به ترتيب 04/1، 16/1، 64/1 كيلوگرم بر متر مربع برآورد شد (05/0p > ). در مجموع رسوبات منتقل شده از حوضه تغذيه كننده پخش سيلاب بدليل شرايط نامناسب محيطي و مقادير اندك كرين آلي رسوبات و يا خارج شدن كرين آلي به صورت كربن آلي محلول نتوانسته باعث افزايش ميزان ذخيره كربن آلي عرصه پخش سيلاب شود.

Floodwater spreading (FWS) has an important role in floodwater control, groundwater recharge, restoration and enhancement of vegetation and desertification control. Since the flood causes the transporting of soil particles including organic materials, the floodwater spreading project can be a suitable place to sequestration of organic carbon in sediment yielded by flood. The knowledge of soil organic carbon stock (SOCS) changes affected by different process can be important in realizing of these process roles in world carbon cycle and consequently in greenhouse gases effects mitigation. Therefore, the objective of this study was to evaluate SOCS in floodwater spreading project in the Zahab Plain. In view of this, 9 FWS strips based on random block design divided into three higher, middle and lower strips as well as each strip divided into three initial middle and final sections and sling carried out in 0-20 cm depth. Soil organic carbon concentration and bulk density in 42 sles from FWS project and control areas were measured and SOCS were calculated. The results showed that SOCS in the three divided strips of floodwater spreading and control area as well as three sections of each strip with control area was significantly different. But the SOCS within divided strips and sections were not significantly different. The mean of SOCS in 0-20 cm depth in the three sections and control area were 1.29, 1.02, 1.53 and 4.61 Kg m- sup2 , respectively (P < 0.05) and the mean SOCS in three sections of strips initial middle and final sections was 1.04, 1.16 and 1.64 Kg m- sup2 respectively (P > 0.05). Overall, transported sediment with low organic carbon concentration from upstream catchment or exporting of organic carbon as dissolved organic carbon have been caused to low increasing of SOCS in Zahab Plain floodwater spreading.