تأثير تبديل مرتع به ديمزار بر هدر رفت كربن آلي و ازت خاك در مراتع حومه سنندج

The impact of Rangelands conversion to dry-farming on the loss of organic carbon and nitrogen of soil in the vicinity of Sanandaj

براي تعيين اثر تبديل مراتع به ديم زار بر ميزان هدر رفت ذخاير كربن و ازت در هر هكتار از مراتع مناطق مورد مطالعه، با پيمايش صحرايي، مناطق تحت عمليات كشت ديم و مراتع طبيعي مجاور آن به عنوان تيمار شاهد شناسايي شد. در هر يك از تيمارهاي مشخص شده اقدام به تعيين مناطق معرف جهت نمونه برداري گرديده و نمونه برداري از خاك انجام شد. تيمارهاي مطالعاتي به گونه اي انتخاب شد كه در هر تيمار و منطقه مجاور آن (شاهد)، خصوصيات توپوگرافي و اقليم يكسان بوده و تنها عامل كاربري زمين متغير باشد. همچنين در انتخاب تيمار هاي مورد مطالعه به خصوصياتي نظير: تنوع كشت (گياهان يكساله يا چند ساله) و فيزيوگرافي (شيب، جهت و ارتفاع) توجه شد. براي مطالعه خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك در نواحي مورد مطالعه اقدام به حفر 3 پروفيل در هر تيمار گرديد و در مجموع 45 پروفيل خاك حفر و از عمق 50 سانتيمتري خاك نمونه هاي لازم تهيه شد. تحليل داده ها با استفاده از آزمون تي استيودنت مستقل و تجزيه واريانس يكطرفه انجام شد. نتايج نشان داد تبديل مراتع به ديمزار اثر معني داري بر ذخاير كربن و ازت اكوسيستم دارد. بر اثر تبديل مرتع به كشت گندم كربن آلي خاك بطور متوسط 5/44 درصد كاهش يافت، كشت نخود نيز منجر به كاهش 8/44 درصدي كربن خاك شد. بر اثر باغكاري با انگور و بادام هم كربن آلي خاك به ترتيب2/24 و 2/30 درصد كاهش يافت و به اين ترتيب باغكاري با انگور بهترين نوع كشت از نظر حفظ ذخاير كربن و ازت شناسايي شد. همچنين اثر تبديل مراتع به ديمزار بر ذخاير كربن به ميزان شيب اراضي بستگي داشت كه با افزايش ميزان شيب كميت كربن آلي خاك افت بيشتري نشان داد.كشت گندم و انگور منجر به كاهش به ترتيب 50 و 0/37 درصدي ازت خاك شد اما در كشت نخود و بادام تغيير معني داري در ازت خاك وجود نداشت. و بدترين نوع تغيير كاربري از اين جهت تبديل مرتع به كشت گونه يكساله گندم ارزيابي شد.

To determine the effect of conversion of rangelands to dry land farming on losses of carbon and nitrogen, Dryland farming areas and adjacent rangelands were determined. Popular areas in each of the treatments were determined and soil sling was done. Treatments were chosen so that each treatment and the surrounding area (control), topography and climate characteristics are the same and the only variable factor is land use. Treatments were choice according the characteristics such as the diversity of cultures (annuals orperennials) and physiographic (slope, aspect and elevation). To study the physical and chemical properties of soil, 3 profiles were dugin each Treatments and a total of 45 soil profiles were excavated. Data analysis was done using the student t-test and analysis of variance. The results showed conversion of rengelands to drylands farming effect on carbon and nitrogen stocks in ecosystem. Conversion of pasture to cropand leads to reducedby an average of 44.5 in soil organic carbon content. Peacultivation reduces the carbon content of the soil (44.8%). Viticulture and almond decreased soil organic carbon by 24.2% and 30.2%, respectively. Thus, planting grapes were detectedas the best in terms of maintaining stocks carbon and nitrogen.