تغيير ميزان نرخ پاشمان در شدت‌ها و مدت‌هاي مختلف بارندگي در خاك‌هاي مارني

CHANGE OF SPLASH EROSION RATE IN RAINFALL DIFFERENT DURATION AND INTENSITY ON MARL SOILS

فرسايش پاشماني نخستين مرحله در فرآيند فرسايش شناخته شده كه نتيجه ي بمباران سطح خاك بوسيله ي قطره هاي باران است. جدا شدن ذرات خاك توسط قطره هاي باران و انتقال ذرات جدا شده توسط رواناب، دو فرآيند پايه اي فرسايش خاك مي باشند. در اين پژوهش به بررسي تاثير مقادير گوناگون شدت بارش بر روي مقدار فرسايش پاشماني در سه مدت زمان بارندگي 10 ، 20 و 30 دقيقه با استفاده از باران ساز مدل FEL3 در آزمايشگاه بر روي خاك مارن پرداخته شد. پس از كاليبراسيون باران ساز و توزين نمونه ها در آون، نمونه ها در زير باران شبيه سازي شده با شدت هاي 60 ، 90 و 120 ميلي متر بر ساعت براي مدت هاي 10 ، 20 و 30 دقيقه قرار گرفت. نتايج حاكي از آن است كه بين مقادير مختلف شدت و مدت بارندگي بر افزايش ميزان فرسايش پاشماني اختلاف معني دار وجود دارد. اما اثر متقابل دو فاكتور شدت و مدت بر ميزان پاشمان اختلاف معني دار نداشت. با تداوم بارندگي، ميزان پاشمان در شدت هاي مختلف به دنبال تخريب خاكدانه ها افزايش يافت به گونه اي كه در شدت 120 ميلي متر در ساعت و زمان 30 دقيقه بيشترين ميزان پاشمان مشاهده شد. هم چنين نتايج نشان داد كه در مدت زمان 20 دقيقه از شروع بارش در هر سه شدت، بدليل ايجاد لايه سطحي از آب بر روي خاك، هر چند ميزان فرسايش پاشماني افزايش پيدا كرده است اما اين افزايش معني دار نبود.

Splash erosion is recognized as the first stage in the process of erosion that results in bombardment of the soil #39 s surface with rain drops. Two basic processes in soil erosion are the dispersion of soil particles by rain drops and the changes caused to the soil #39 s structure, which are then moved by runoff. In this research, the effect of various rainfall intensity (60, 90 and 120 mm/hr) on the amount of splash erosion at three rain durations (10, 20 and 30 minute) by the use of laboratory generated rain (FEL3) were analyzed. Experiments were undertaken with marl soil. According to the results, there was significant difference between rain intensity and durations and increased splash erosion. However the interaction effect of rain intensity and duration, were not statistically significant. The statistical analyzes showed when rain duration increased from 10 to 30 minute, the splash erosion enlarged in various rainfall intensity due to destruction of soil aggregates. The most of splash erosion was observed in rain intensity 120 mm/hr and rain duration 30 minute. Also, in rain duration 20 minute with each three rain intensities, due to existence of surface water layer, although splash erosion increased but that was not statistically significant.