احراز رابطه سببيت در فرض مداخله عوامل گوناگون در جنايات و خسارات مالي (با تأكيد بر قانون مجازات اسلامي 1392)

Obtaining of causal relationship in the premise of intervention of multiple factors on felonies and damages (According to the Islamic Penal Code in 1392)

احراز رابطه سببيت ميان رفتار مجرمانه يا فعل زيانبار و نتيجه ناشي از آن، به ويژه در فرض تعدد عوامل و اسباب، يكي از دشوارترين مباحث حقوق كيفري و مسؤوليت مدني است. اين مسأله در حالتي كه افراد متعددي در زمان‌هاي متفاوت (طولي) در وقوع جنايت مداخله مي‌كنند و بين رفتار مداخله كنندگان و نتيجه حاصله (مانند قتل) فاصله زماني نسبتاً طولاني ايجاد مي‌شود، به عنوان يك مشكل جدي و گاه يك معضل لاينحل ظاهر مي‌گردد. قانون مجازات اسلامي 1392 به جاي ارائه يك ضابطه روشن و قاطع در اين زمينه، بيشتر كوشيده با در نظرگرفتن حالت‌ها و برخي شرايط خاص راهكارهايي ارائه نمايد. بر اين اساس، در صورت تعدد مباشر به صورت عرضي، نتيجه به حساب تمام عوامل گذاشته مي‌شود و در حالت طولي، ممكن است مباشر اخير ضامن باشد يا مباشر نخست و يا هر دوي آنها. همچنين، در فرض تعدد اسباب به صورت عرضي حُكم به تساوي مسؤوليت داده شده و در صورت دخالت طولي، به شرط غيرعمدي جنايت، سبب مقدم در تأثير ملاك قرار گرفته است. به علاوه، در اجتماع سبب و مباشر، بدون اينكه ضابطه مشخصي ارايه گردد، عاملي كه خسارت منتسب به اوست، مسؤول شناخته شده است.

Obtaining of causation between act and result, in particular in case of a multiplicity of causes especially in the premise of multiplicity of factors and instruments is one of the most difficult issues in the criminal law and civil responsibility. When multiple people at different times (longitudinal) are involved in the felony and a relatively long period of time is created between the interveners behavior and the result of it (such as murder), this subject appears as a serious problem and sometimes as an unsolvable dilemma. Penal code act of 1392 has also mostly attempted to provide solutions under certain conditions instead of offering a clear criterion. Accordingly, in the case of intervention of direct multiple individuals in the same time, the result is put into account all factors and otherwise, may be responsible for recent perpetrator or first or both. Also, in case of more than indirectly involved multiple factors simultaneously all equally are responsible and otherwise, Otherwise, on the condition that felony is unintentional, the person who is responsible to intervene earlier. In addition, the direct and indirect involvement in the community, without being presented certain criteria, factors that damage or crime attributed to him, is responsible.