اعتبارسنجي ادراكات عقلي از منظر غزالي

Evaluation of Rational Perception in Ghazali’sPerspective

اين مقاله به موضوع اعتبارسنجي ادراكات عقلي و مراتب شناخت از نظر غزالي كه نقطه عزيمت نزاع او با فيلسوفان است، ميپردازد. پرسش مقاله اين است : وقتي عقل فلسفي (شناخت آزاد عقلاني ) از محدوده معرفتي خود فراتر مي رود و مي كوشد با روش خود، مفهومي ديني را تبيين كند. اعتبارش تا چه حد است؟ غزالي معتقد است عقل براي شناخت چنين اموري اعتبار كافي ندارد، زيرا اين امور فراتر از توان عقل اند. عقل بايد براي شناسايي اين قسم مفاهيم، به تعبير او، منور به نور نبوت شود. عقل ، در نظر او، منبع مستقل شناخت نيست و اگر بخواهد به طور مستقل در باب گزاره هاي ديني سخني بياورد، به ماوراي مرز خود پا گذاشته است. غزالي بحث خود را از تبيين مفهوم علم يقيني آغاز مي كند و سپس با انكار عقل فلسفي و تعيين حدود ارزش عقل، به معنايي كه خود از آن مراد ميكند. و بيان تنگناهاي كار فيلسوفان ، متكلمان و صوفيه، بحث ملاك هاي معرفت را پيش ميكشد. او در پايان نتيجه مي گيرد كه شناخت فلسفي ابزاري نيست كه به دينداري ما ياري رساند يا اصلا ربطي به آن داشته باشد، زيرا عقل در شناخت ماوراي خود، دچار تناقض و شك است و واقع نما نيست. بنابراين ، شرع در تعيين بايدها و نبايدها مستقل عمل ميكند. اين ديدگاه غزالي با ناسازگاري هايي روبه روست كه در بخش پاياني مقاله به آنها پرداخته شده است.

This paper addresses to validate the mental perceptions and Ghazali’s levels of understanding, dealing with the departure point starting from his well known attack against philosophers. The main question in this paper is that how much is the validity of philosophical reason when it is going beyond its own epistemological realm, trying to explain the religious concepts by its own method? Ghazali believes that the philosophical reason is not sufficient. For it is beyond the reason ability, therefore, the reason must be illuminated by the revelation to understand such issues. Accordingly, the reason is not an independent source of knowledge, if it wants to speak about the religious propositions; it will go beyond its own limitation. He begins with the certain science denying the philosophical reason determining the limitation of reason, explaining the problems of philosophers, theologians and sufis by delivering the criteria of episteme. Finally, he concludes the philosophical knowledge is not the instrument which can help us to understand the scriptures and it is not related to it, because the reason beyond its limitation will engage in contradiction and skepticism and cannot show the reality as such is. Therefore, the religion must be independent. As a result, this paper criticizes the methodical incoherency that can be found in the meaning of reason has been depicted in his works.