بررسي شواهد منتقله بودن و نااستواري روايت خنده حام بن نوح در تفسير مجمع البيان

نوشتار پيش رو پژوهشي است درباره يكي از مصاديق روايات معروف به "منتقله" كه به مساله خنديدن حام به پدرش نوح7 اختصاص دارد. اكثر دانشمندان اهل تسنن روايت خنده حام بن نوح را بدون تحليل، نقل نموده‌اند. شيخ طبرسي گرچه روايت مورد بحث را نقل كرده اما به نظر مي‌رسد آن را نپذيرفته است. علاوه بر بحث دلالي آن، كه به سبب تسرّي گناه ادعايي حام بن نوح بر اولاد و نسل‌هاي بعدي وي، مخالف عدل الهي است؛ آنچه كه در اين خصوص مورد غفلت واقع شده است، ندرت نقل روايت خنده حام بن نوح در مصادر اوليه حديثي شيعه و فراواني آن در منابع اهل تسنن است؛ بلكه رواياتي نيز در كتب حديثي شيعه و در مواردي در كتب اهل تسنن وجود دارد كه مخالف آن است مانند حرمت شرب خمر در تمامي ‌شرايع، نفرين حام به سبب مجامعت با همسرش در كشتي. وجود نقل‌هايي مرسل يا با سند ضعيف، وجود انگيزه انتقام جويي از كنعانيان به عنوان اولاد حام از سوي يهوديان با جعل حديث مذكور، ايجاد وهن در مذهب تشيع با ورود اسراييليات از سوي برخي راويان ضعيف، شباهت ميان نقل تورات و روايت خنده حام بن نوح، مخالفت با عدل الهي و وجود رگه‌هاي تعصبات نژادي و قومي، منتقله بودن آن را از كتب عامه توسط امين الاسلام طبرسي محتمل مي‌سازد. بنابراين روايت مورد بحث از امام ‌هادي7 صادر نشده است؛ بلكه به سبب اغراض سياسي و تكيه بر سخنان امثال وهب بن منبه چنين نسبتي به ايشان داده شده است.