تحليلي بر روابط سياسي قراختاييان كرمان با مغولان و حكومت ايلخاني

حكومت قراختاييان كرمان در حدود سال 619 هـ.ق./ 1223م. و به همّت بُراق حاجب بنيان نهاده شد. حكومتي كه پس از وي نيز در ميان فرزندان و نوادگانش ادامه يافته و مدت زماني بيش از 80 سال (از 619 تا 704 هـ.ق. / 1223 تا 1305م.) بر نواحي كرمان و اطراف آن اقتدار داشت. حكمرانان اين دولت تازه‌تاسيس ـ به‌رغم اوضاع نا‌به‌سامان ايران در قرن هفتم هجري ـ نه تنها قلمرو تحت استيلاي خود را از تهاجمات مغول حفظ كردند، بلكه زمينه هاي رونق تجاري و فرهنگي كرمان و نواحي اطراف آن را نيز فراهم ساختند. در همين راستا، پژوهش حاضر با كاربرد روش تحليلي، نوع روابط سياسي ميان حكّام اين دولت با قاآن هاي مغولِ حاضر در مغولستان و همچنين ايلخانان مغولِ حاكم بر ايران را مورد تبيين و واكاوي قرارمي دهد. پرسش اصلي اين نوشتار اين است كه روابط سياسي بين حكمرانان قراختايي كرمان با قاآن هاي مغول و ايلخانان چگونه بوده است؟ يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه نخستين حكام قراختايي با درايت و كارداني تمام، روابط مسالمت آميزي را با دربار قراقورم و سپس دربار ايلخانان مغول در پيش گرفتند و به‌ويژه با ازدواج هاي سياسي توانستند نظر بزرگان مغول را جلب كرده و به اداره قلمرو خود بپردازند؛ اما اين روند در اواخر عهد قراختاييان تغيير يافته و در نتيجه، موجبات زوال اين دولت را فراهم ساخت.

The Qara-Khitai government of Kerman was founded by the efforts of Bor?q H?jib in about 1223 A.D (619 A.H.) and was continued by his descendants ruling some parts of Kerman and its surroundings over a period of 80 years (from1223 to 1305). Despite the chaotic situation in Iran during 13th century, the rulers of this new-founded government not only protected their own territory from Mongol invasion, but provided the commercial and cultural facilities for Kerman and its surrounding areas. Using an analytic method, this essay is to explain the political relations between the Qara-Khitai government in Kerman with Mongol Khanates in Mongolia and the Mongol Ilkhanates were ruling Iran to answer the main question of the research. The research findings show that the first rulers of Qara-khitaieds established peaceful relations with Qaraqorum Court and Ilkhanate rulers, with complete resourcefulness and attracted the attention of Mongol leaders by political marriages to keep their domination in Kerman; however this trend changed in the late period of Qara-khitaieds and made their government to be vanished.