فهم تحول و تطور اسطوره فره‌ايزدي؛از عهدساساني تا دوران اسلامي

Perceiving Transformation and Evolution of the Farrah-i Izadi Myth; from Sassanid Period to Islamic Era

اسطوره فره­ایزدی از مهمترین اركان اندیشه سیاسی ایران باستان و جزو مولفه­های اصلی مفهوم شاهی­آرمانی بود. این اسطوره كارویژه­های سیاسی مشروعیت­آفرین داشت، رفته­رفته دستخوش تحول معنایی شد. پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است كه سازوكار این تحول معنایی و تطور محتوایی چه بود؟ در این جستار با روش تحلیلی-‌تفهمی مبتنی بر معناكاوی و فهم همدلانه شواهد تاریخی ذیل رهیافت جامعه­شناسی تفهمی، این موضوع بررسی می‌شود. در عین حال چارچول مفهومی از نظریه كنش­گفتاری آستین و جامعه‌شناسی كنش معنادار با اتكا بر آرای پیتر وینچ به روش گردآوری داده­ها و روش كتابخانه­ای استفاده شده است. نتیجه آن­كه، اسطوره فره در چارچوب قواعد فرهنگی عهدساسانی، برخوردار از محتوای كیهان­شناسانه، اساطیری و معانی اجتماعی­ بافروپاشی ساسانیان با هدف احیای كارویژه های سیاسی آن بازسازی صوری شد، درحالی كه بسیاری از كارویژه‌های اجتماعی خود را ازدست­داده و در­نتیجه نبود درك اجتماعی عمیق‌، به‌لحاظ فرم و محتوا دستخوش دگرگونی­ها و تطورات گوناگون شد.

The Myth of Farrah-i Izadi is regarded as one of the most important pillars of political thoughts and as one of the main componentsof Ideal King conception in the Ancient Iran. This myth had legitimate political content and function but gradually underwent changes and transformations in terms of its content. The present paper aims at exploringthe mechanism of conceptual transformations to this myth andattempts to investigate the issuevia conceptual analysis and sympathetic perception of historical evidence, chiefly through the lens of comprehensive sociology. Meanwhile, we benefit from Austin’s Theory of Speech Acts and Peter Winch’s Meaningful Action. The method of the data collection is based on library research. The results of the study reveal that the Myth of Farrah, within the framework of cultural rules of Sassanid Era, included profound mythological and cosmological contents and themes and contained deep-rooted social meanings which facilitated the understanding and acceptance of its message. Nonetheless, after the collapse of Sassanid dynasty and domination of new cultural values, this myth was re-constructed with the aim of revival of its former political functions. This superficial re-construction and revival occurred while Farrah Myth had lost most of its social functions. Accordingly, Farrah underwent various transformations and alterations in the terms of its form and content, mainly as a result of transformationsto the cultural rules and absence of profound social understandings.