بررسي مسئله تغيير تابعيت اتباع ايران و عثماني و واكنش دولت ايران نسبت به آن در فاصله سال‌هاي 1900-1922م/ 1317-1341ه.ق از خلال منابع و اسناد ايراني

Nationality Change of Iranian and Ottoman Citizens and Reaction of Iranian Government to it (during 1900 – 1922 AD / 1317-1341AH) Considering Iranian Documents and Resources

مجاورت دو حكومت ایران و عثمانی و مشابهت‌های فرهنگی و تاریخی آن‌ها سبب شد در دوره قاجار تعداد بی‌شماری از اتباع دو طرف به دلیل مشكلاتی كه در وطن خود با آن مواجه بودند به كشور همسایه مهاجرت و تغییر تابعیت دهند. اگرچه شماری از مهاجرین نیز در ابتدا ضمن زندگی و كسب‌وكار در كشور همسایه، تابعیت خود را  حفظ كرده، ولی پس از مدتی تابعیت خود را تغییر می‌دادند. از اینرو این موضوع مهم است كه  دلایلی باعث می‌شد این افراد، تابعیت خود را تغییر دهند و واكنش دولت ایران در قبال تغییر تابعیت اتباعش چگونه بود؟. این مقاله با روش كتابخانه‎ای اسناد موضوع را مورد بررسی و نتیجه حاصل نشان می‌دهد دلایلی چون اختلافات مذهبی، بدرفتاری مأمورین و دولت‌ها، بیرون آمدن اتباع از قید قوانین كشور خود و شرایط اقتصادی موجبات تغییر تابعیت افراد زا فراهم می‌اورد و این امر اغلب با اعتراضات پی‌درپی دولت‌ ایران همراه بود. 

The adjacency of Iran and Ottoman and their cultural and historical commonalities made numerous citizens, who were facing difficulties in their own countries, immigrate to the neighboring country and change their nationalities during the Qajar dynasty. While living and working in the neighboring country, some immigrants preferred to be still identified as citizens of their own countries; however, they changed their nationality after a while. The question is what motivated them to change their nationalities, and what was the Iranian government’s reaction to the nationality change of its citizens? This paper investigated the issue through a library-oriented study and by referring to the available body of published and unpublished documents. The findings indicate that reasons such as religious conflicts, maltreatments by agents and governments, the citizens’ emancipation from the restrictions of their own countries, and the economic conditions made them change their own nationalities, though this was often accompanied by successive objections from the Iranian government.